در حالی که وزارت خارجه جمهوری اسلامی مذاکرات بعدی با 5 عضو دائم شورای امنیت بعلاوه آلمان را موکول به پس از استقرار کابینه رئیس جمهور اسلامی کرده، کاندیدای وزارت خارجه جمهوری اسلامی در مجلس خواسته در نظام فقط یک سیاست خارجی وجود داشته باشد. همزمان یک گروه بین المللی متشکل از سیاست مداران ارشد بین المللی با انتشار گزارشی روی کار آمدن روحانی را برای حل بحران اتمی “مبارک” خوانده اند.
عباس عراقچی سخنگوی دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی می گوید هنوز هیچ تحولی در مذاکرات تهران با قدرت های جهانی بر سر مناقشه اتمی نظام رخ نداده است. او در کنفرانس خبری اش در جمع خبرنگاران خاطرنشان کرده است :” تا وقتی کابینه آقای روحانی مستقر نشود و افراد در مسئولیت‌هایشان شروع به کار نکنند و ایشان در مورد مذاکره‌کنندگان جدید هستهای تصمیم نگیرند، نمی‌توان تاریخ و جزئیات در این زمینه را مشخص کرد.”
وزرای کابینه رئیس جمهوری اسلامی این روزها در مجلس برای گرفتن رای اعتماد از نمایندگان اصولگرا در تکاپو هستند، اما به نظر می آید رای آوردن وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی برای غربی ها بیش از همه چیز حائز اهمیت است. از محمد جواد ظریف که از سوی روحانی به عنوان کاندیدای وزارت خارجه معرفی شده است به عنوان دیپلماتی کهنه کار و میانه رو یاد می شود که می تواند با غرب رابطه خوشایندی برقرار کند. جایگاه او در حل و فصل برنامه اتمی از این جهت حائز اهمیت است که اخبار تایید نشده ای مبنی بر احتمال ارتقا سطح مذاکرات اتمی به وزرای خارجه تهران و قدرت های ۱+۵ شنیده می شود؛ امری که نقش ظریف را بیش از پیش در دیپلماسی جمهوری اسلامی پررنگ می کند.
سخنگوی وزارت خارجه در خصوص ارتقای سطح مذاکره کنندگان به وزیر می گوید: “هنوز هیچ چیزی در این زمینه قطعی نیست و خبر قطعی در این باره به ما نرسیده است و ما از تصمیم غربی‌ها در این خصوص مطلع نیستیم.”
جمهوری اسلامی از زمان آغاز مذاکراتش با غرب بر سر بحران اتمی دبیر شورای امنیت ملی را به پای میز مذاکرات می فرستد. حسن روحانی، علی لاریجانی و سعید جلیلی افرادی بوده اند که تاکنون با غرب مذاکره کرده اند. ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه، روسیه، چین بعلاوه آلمان هم عموما معاونان وزارت خارجه را برای مذاکره اعزام می کنند، دیپلمات های ۱+۵ به سرپرستی رئیس کمیسیون سیاست خارجی اتحادیه اروپا با دیپلمات های جمهوری اسلامی مذاکره می کنند، در حال حاضر کاترین اشتون این مسئولیت را عهده دار است. عراقچی در این ارتباط می گوید :” مذاکرات دوره قبل به ریاست خانم اشتون بود که در رده وزیر امور خارجه اروپا هستند.”
آخرین دور گفتگوها میان تهران و گروه ۱+۵ اواسط فروردین امسال برای دومین بار در قزاقستان برگزار شد اما هیچ نتیجه ای در بر نداشت. احتمال دارد دور بعدی مذاکرات اواسط سپتامبر ـ– اواخر شهریور-ـ برگزار شود.
ایالات متحده و متحدان اروپایی اش مظنون به این هستند که جمهوری اسلامی همزمان با توسعه ظرفیت های اتمی در پی دستیابی به تسلیحات هسته ای است؛ امری که باعث شده در طی یک دهه منازعه، پرونده اتمی جمهوری اسلامی به شورای امنیت سازمان ملل برود و با تصویب چندین قطعنامه، تحریم های یکجانبه ای نیز از جانب واشنگتن و کشورهای اروپای علیه ایران اعمال شود.
به طور سنتی در نظام جمهوری اسلامی، آیت الله خامنه ای سکان دار سیاست های کلان خارجی محسوب می شود. با این حال ناظران با مقایسه کارنامه متفاوت دولت محمد خاتمی و محمود احمدی نژاد در عرصه دیپلماسی هسته ای می گویند یک رئیس جمهور میانه رو قادر است از تنش ها میان تهران و غرب بر سر بحران اتمی نظام بکاهد.
در دو سال اخیر شکاف عمیقی میان دولت احمدی نژاد و حامیان آیت الله خامنه ای بر سر دیپلماسی هسته ای وجود داشته است، تا جایی که دو ماه پیش محمود احمدی نژاد گفت عملا نقشی در سیاست گذاری های اتمی نظام ندارد.
ظریف که می ترسد به سرنوشت وزیر خارجه احمدی نژاد مبتلا شود از همین حالا شفاف و صریح مواضع خود را بیان کرده است، وی روز سه شنبه با صورتی اصلاح شده که در میان دیپلمات های جمهوری اسلامی امری غریب محسوب می شود در بهارستان به نمایندگان اصولگرا گفت: “دولت فقط باید یک سیاست خارجی داشته باشد زیرا هیچ دولتی نمی‌تواند با بیش از یک سیاست خارجی کارش را در این دنیای پرآشوب به پیش ببرد.”
وی البته بر دفاع از حقوق هسته ای تاکید و خاطرنشان کرد: “سیاست خارجی دولت اعتدال به دور از حاشیه‌پردازی، حقوق مسلم مردم نه تنها در بحث هستهای بلکه در تمامی امور را پیگیری می‌کند و ذره‌ای از آن کوتاه نمی‌آید.”
به دنبال انتخاب حسن روحانی و این احتمال که نزاع اتمی جمهوری اسلامی، سرانجام صلح آمیزی بیابد، گروه بین المللی بحران، یک اتاق فکر مستقل در بروسکل که اعضایش سیاست مداران ارشد غربی هستند با انتشار گزارشی با عنوان “آرزوهای بزرگ” نوشته است: “در میان رویدادهای ناگوار و ناامید کننده که را فرا گرفته، تحلیف حسن روحانی به عنوان رئیس جمهور ایران در ۱۳ مرداد بارقه‌ای نادر و مبارک از امید است.”
این گروه به سابقه دیپلماتیک حسن روحانی در مذاکرات اتمی اشاره کرده و آن را نشانه ای از “توانایی های” وی برای به “نتیجه رساندن” مذاکرات دانسته است.
حسن روحانی خود در اوایل دهه هشتاد به عنوان دبیرشورای امنیت ملی از سوی آیت الله خامنه ای و محمد خاتمی ـ– رئیس جمهور وقت ـ- مامور مذاکره با سه کشور اروپایی بریتانیا، فرانسه و آلمان شد. در آن زمان ایالات متحده در این مذاکرات شرکت نمی کرد. روحانی که به “شیخ دیپلمات” مشهور شده توانست از ارجاع پرونده اتمی جمهوری اسلامی به شورای امنیت سازمان ملل و اعمال تنبیه های بین المللی علیه تهران ممانعت به عمل آورد.
