خبرگزاری فارس دیروز از بازداشت ۱۲ نفر از افرادی خبر داد که روز شنبه در تظاهرات مقابل سرکنسولگری جمهوری اسلامی در هرات شرکت داشته اند. به گزارش این خبرگزاری رئیس اطلاعات فرماندهی پلیس هرات بازداشت ۱۲ تن از مظنونان حمله به سرکنسولگری تهران در افغانستان را تایید کرده است.
این مقام افغان ادعا کرده بازداشت شدگان کسانی هستند که دیگر تظاهرکنندگان در برابر کنسولگری جمهوری اسلامی در هرات را تحریک به خشونت کرده اند و “در صورت اثبات جرم مطابق قانون” با آنان برخورد خواهد شد.
شنبه در هرات، دومین شهر پر جمعیت افغانستان، باز هم شهروندان این کشور برای اعتراض به برخی سیاست های جمهوری اسلامی مقابل کنسولگری تهران در این شهر تظاهراتی برگزار کردند؛ جدلی که در نهایت با خونریزی همراه شد و دو نفر از معترضین به دست نیروهای امنیتی افغانستان که برای حفاظت از دیپلمات های ایرانی حضور داشتند کشته شد.
این بار دلیل تظاهرات پس گرفتن پولی بوده که کنسولگری جمهوری اسلامی در هرات از شهروندان افغان برای ضمانت صدور ویزا دریافت می کرده و از قرار از بازگرداندن آن سرباز زده است. مبلغ این ضمانت ۳۰۰ یورو بوده است که برای شهروندان کشور تهی دستی همچون افغانستان مبلغی قابل توجه محسوب می شود.
بسیاری از مردان افغان در جستجوی کار در ایران هستند و برای گرفتن ویزای کار مقابل کنسولگری جمهوری اسلامی صف می کشند. نشریه ۸ صبح چاپ افغانستان پیشتر با انتشار گزارشی پیرامون مصائب جستجوگران کار در ایران به نقل از یکی از مسئولان وزارت خارجه افغانستان که خواسته بود نامش افشا نشود، نوشته بود: “بعد از اینکه گزارش‌هایی مبنی بر اخذ ۳۰۰یورو برای صدور ویزا به آنان رسید، این مساله با مسوولان ایرانی در افغانستان در میان گذاشته شد، ولی آنان این مساله را یک روال طبیعی و جز قوانین صدور ویزا دانستند.”
گفته می شود یکی از دلایل تهران برای تعیین این مبلغ به عنوان ضمانت نامه ویزای کار تلاش برای ایجاد سدی در برابر درخواست شهروندان افغانی برای سفر به ایران است. ویزاهای کار سه ماهه است و به سختی تمدید می شود. تظاهر کنندگان دیروز کسانی بودند که ویزای کارشان پایان یافته و برای دریافت ۳۰۰ یورویی که به عنوان ضمانت به کنسولگری داده بودند با مشکل روبرو شده اند.
آن طور که مقام های امنیتی افغان به سایت فارسی بی بی سی گفته اند معترضین در برابر کنسولگری جمهوری اسلامی دست به خشونت زده و با چوب و سنگ قصد تخریب و ویرانگری داشته اند.
مرضیه افخم سخنگوی دستگاه دیپلماسی دولت حسن روحانی روز شنبه در واکنش به این حمله ، شهروندان خشمگین افغان را به “آرامش” دعوت و گوشزد کرده است: “اینگونه برخوردها در حالی که کارکنان نمایندگی‌های کشورمان در افغانستان مساعی خود را برای تردد قانونمند اتباع افغانستان به جمهوری اسلامی ایران معمول می‌دارند، دارای آثار منفی است.”
وزارت خارجه همچنین سفیر کابل در تهران را نیز برای توضیح در ارتباط با حملات دیروز فراخوانده است.
خبرگزاری دانشجویان ایران ـ ایسنا ـ با انتشار گزارشی پیرامون تظاهرات دیروز در شهری که قطب صنعتی افغانستان محسوب می شود نوشته است: “روز شنبه به مدت یک ساعت تعدادی اتباع افغان که گفته می‌شد کارگرانی هستند که سابقه کار در ایران دارند و نسبت به سیاست‌های ویزایی ایران اعتراض دارند مقابل ساختمان کنسولگری در هرات تجمع کردند که بعد از مدتی تجمع به تعرض به ساختمان کنسولگری با چوب، دیلم و پرتاب سنگ همراه شد که خساراتی نیز به آن وارد شده است.”
هرات و دیگر شهرهای افغانستان در سال های گذشته چندین بار شاهد اعتراضات خشونت آمیز شهروندان افغان به سیاست های جمهوری اسلامی بوده است. در یکی از خشن ترین این حملات آذرماه گذشته حدود ۱۵۰ تن از معترضان خشمگین افغان با سنگ و چوب به کنسولگری ایران هجوم بردند، و تنها زمانی متفرق شدند که پلیس به تیراندازی هوایی متوسل شد. هرات پس از کابل دومین شهر پر جمعیت افغانستان به شمار می آید. ۴۰ درصد جمعیت این شهر را مسلمانان شیعه تشکیل می دهند.
مهاجمان به سفارت جمهوری اسلامی در هرات از اهالی شهرک اسلام قلعه بودند؛ کسانی که مدعی بودند نیروهای ایرانی ۱۳ تن از “جوانان افغان” را کشته اند و حالا جنازه آن ها را طلب می کردند.
در آن زمان معترضان می گفتند که این جوانان حدود سه و نیم ماه پیش برای یافتن کار به ایران رفتند اما از آن زمان تا کنون ناپدید شده اند.
گفتنی است حملات به سفارت جمهوری اسلامی پس از سقوط طالبان در سال ۲۰۰۱ و روی کار آمدن دولت حامد کرزای که همزمان با حضور محمد خاتمی– در پاستور بود متوقف شد. اما روی کار آمدن احمدی نژاد بازی را بر هم زد. از زمان به قدرت رسیدن وی در سال ۸۴، روابط تهران و کابل نه تنها به دلایل امنیتی، بلکه همچنین به دلیل سیاست های جمهوری اسلامی علیه شهروندان افغانی تیره و تار شده است. به ویژه در زمستان ۸۹ چندین گردهم آئی وسیع مردمی علیه سیاست های تهران در کابل برگزار شد.
بهمن سه سال پیش شهروندان افغانی در اعتراضاتی شدید به اعدام گسترده اتباع این کشور توسط دستگاه قضائی جمهوری اسلامی به خیابان ها ریختند و به گفته برخی شاهدان شعار “مرگ بر احمدی نژاد” سر دادند. تظاهرات ضد سیاست های جمهوری اسلامی عمدتا در کابل و مزار شریف برگزار شده بود. تظاهرکنندگان خواستار توقف بلافاصله و فوری اعدام شهروندان افغان و ایرانی بودند و تاکید داشتند که اگر افغان ها مرتکب جرمی شده اند، باید در افغانستان محاکمه شوند.
جرقه این اعتراضات در دی ماه آن سال پس از آن زده شد که مقامات انتظامی جمهوری اسلامی از عبور ۱۶۰۰ کامیون حامل مواد سوختی از مرز ایران و افغانستان ممانعت به عمل آوردند. جمهوری اسلامی به بهانۀ اینکه سوخت این کامیون ها در اختیار نیروهای ناتو در افغانستان قرار می گیرد مانع عزیمت آن ها به افغانستان شده بود.
این امر باعث شد تا هزاران تظاهرکننده به مقابل سفارت جمهوری اسلامی در کابل بروند و با آتش زدن تصاویر سران جمهوری اسلامی و پرتاب رنگ و تخم مرغ به سوی سفارت، شعارهایی علیه حکومت اسلامی سر دهند.
جمهوری اسلامی پیش از حمله نظامی ایالات متحده به افغانستان که منجر به شکست طالبان و روی کار آمدن حامد کرزی شد روابط تیره ای با طالبان داشت و از مواضع احمد شاه مسعود و برهان الدین ربانی در نبرد با طالبان دفاع می کرد. با این حال پس از حضور نظامی ناتو ـ به رهبری واشنگتن - در کابل، تهران بار ها از سوی غرب متهم به کمک رسانی به طالبان و القاعده شده؛ اتهامی که جمهوری اسلامی آن را رد کرده است.
روابط جمهوری اسلامی با دولت حامد کرزای به ویژه پس از آن تیره شد که زمستان سال ۹۰ افغانستان با ایالات متحده برای ادامه حضور نظامی این کشور در خاک خود به توافق رسید. گفتنی است در نخستین روزهای سال گذشته محمود احمدی نژاد در جریان سفری به تاجیکستان با انتقاد از حضور نظامی کشورهای خارجی در افغانستان از نیروهای ناتو خواسته بود “بدون هر گونه تحمیل و دخالت بیشتر اجازه دهند، دولت و ملت افغانستان حاکمیت ملی خود را به طور کامل اعمال کنند.”
مواضعی که برخی از اعضای مجلس سنای افغانستان آن را “مداخله آشکار” محمود احمدی نژاد در امور داخلی کشورشان تعبیر کردند.
ناظران می گویند به دلیل دیپلماسی تنش زای دولت احمدی نژاد روابط تهران و کابل در هشت سال گذشته به شدت کدر شده و این موضوع یکی از ده ها دغدغه خارجی است که دولت حسن روحانی می بایست بر روی بهبود آن تمرکز کند.
