گرانی با روزهای آخر اسفند بیگانه نیست اما در آخرین “شب عید” دولت احمدی‌نژاد قیمت کالاهای مصرفی همچنان در حال افزایش است. این وضعیت ادامه روندی است که در هشت سال حضورِ دولتِ مدعی ریشه‌کنی فقر وجود داشته و آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد قیمت کالاهای مصرفی از هفته اول مرداد ۱۳۸۴ تا هفته آخر مهر ۱۳۹۱ حدودا ۴ برابر شده است. از سوی دیگر در کمتر از ۸ سال تورم ۲۸۱ درصد رشد داشته است.
“حرف ما روی هوا نیست، بانک مرکزی می‌گوید…”
خرداد ماه ۸۸ وقتی مهدی کروبی و محمود احمدی‌نژاد در مناظره زنده تلویزیونی روبروی هم نشستند و احمدی‌نژاد دولتش را موفق‌ترین دولت تاریخ جمهوری اسلامی در پایین آوردن تورم و نرخ بیکاری معرفی کرد، کروبی در جواب گفت: “این طور که شما آمار می‌دهید انگار من از بیابان آمده‌ام.” و به کنایه عنوان کرد که “ننه‌جون من” هم که در قید حیات نیست، تورم بی‌سابقه را درک می‌کند. رییس دولت اما کوتاه نیامد و گفت: “اگر آمار رسمی دولت را قبول ندارید، گذشته خودتان را زیر سئوال می‌برید.” او تاکید کرد که “حرف ما رو هوا نیست. بانک مرکزی می گفت ۲۵ درصد، الان هم می‌گوید ۱۴ درصد.” اما حالا همان بانک مرکزی از تورمی بی‌سابقه خبر می‌دهد و چندین برابر شدن قیمت کالاهای مصرفی در طول دوران ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد.
روز شنبه وبسایت مشرق گزارش داد که بر اساس گزارش‌های بانک مرکزی از متوسط قیمت خرده‌فروشی مواد خوراکی در سطح تهران، قیمت تمامی مواد خوراکی پرمصرف خانوارها در دوره هفت ساله دولت احمدی‌نژاد به شدت افزایش یافته و به طور میانگین ۴ برابر شده است. (نمودارهای اول و دوم)
برخی از این اقلام مانند تخم‌مرغ، برنج و گوشت قرمز افزایش قیمت بسیاری داشته‌اند و با همه اهمیتشان در سبد خانوار، در صدر لیست گرانی‌ها جای می‌گیرند.(نمودار سوم)
هرچند آمارهای بانک مرکزی با شبهات و ابهاماتی مواجه است اما پیش از این هم با استناد به همین آمارها محاسبه شده بود که در کمتر از هشت سال (۲۸۰۱ روز) تورم ۲۸۱ درصد رشد داشته است.
ماهنامه اقتصادی “تجارت فردا” در بررسی‌های خود نشان داد که برخلاف تصور رایج، گروه‌های کم‌درآمد از نرخ تورم تاثیر بیشتری می‌گیرند و این نرخ شدت بیشتری بر قدرت خرید آنان دارد. چرا که شاخص قیمت گروه خوراکی‌ها بسیار بیشتر از شاخص قیمت گروه غیرخوراکی‌ها افزایش یافته است.
سال به سال فقیرتر می‌شویم
افزایش شاخص قیمت گروه خوراکی‌ها و صرف عمده درآمد عموم اقشار جامعه برای این بخش از هزینه‌ها یک تفسیر اقتصادی دیگر هم دارد: ایرانیان فقیرتر شده‌اند.
بر اساس گزارش‌های مرکز آمار ایران، هر خانوار شهری در سال ۸۹ حدود ۷۵۲ هزار تومان تفاوت دخل و خرج داشته که این رقم در سال ۹۰ به حدود ۲۴۱ هزار تومان رسیده است. رقم کسری بودجه برای خانوارهای روستایی در سال ۸۹، حدود ۹۱۴ هزار تومان بود که یک سال بعد به حدود ۴۲۴ هزار تومان رسید. از سوی دیگر هزینه خوراکی خانوار شهری ۲۱/۲۵ درصد افزایش داشته و سهم هزینه خوراکی از هزینه کل ۶۸/۲۴ بوده است. به این ترتیب سهم مخارج خوراکی خانوار از هزینه کل افزایش چشمگیری داشته و برای خانوار روستایی حدود ۴۰ درصد و برای خانوار شهری حدود ۲۵ درصد بوده است.
کالاهای سبد خانوار به ۱۲ گروه تقسیم می‌شوند که اگر ۷۰ درصد مخارج صرف دو گروه کالای مسکن و خوراکی شود فقط ۳۰ درصد برای ۱۰ قلم کالای دیگر مانند سلامت، آموزش، حمل‌ونقل و… صرف می‌شود. بر همین مبنا حسین راغفر، اقتصاددان و پژوهشگر سر‌شناس حوزه فقر و عدالت اجتماعی می‌گوید: “نسبت هزینه خوراکی به هزینه کل خانوار با رفاه خانوار رابطه معکوس دارد به این معنا که هرچه این نسبت بزرگ‌تر شود، خانواده‌ها فقیرتر هستند. بنابراینجامعه‌ای که ۴۰ درصد مخارج خود را معطوف به غذا می‌کند به طور میانگین جامعه فقیری است و رقم ۲۵ درصد برای میانگین شهری نیز در ایران فاجعه است. به عبارت دیگر وضعیت رفاهی خانوار در ایران نامناسب است.”
مقایسه قیمت‌های سال ۸۳ با ۹۱
بانک مرکزی با دست بردن در شیوه محاسبه نرخ تورم، لااقل در سال ۸۴ اعدادی دلخواه را تحویل محمود احمدی‌نژاد داد تا بتواند از آن در مناظره‌های انتخاباتیش استفاده کند. هرچند که میرحسین موسوی آمار ارائه شده را “خط مار” نامید: “این آقا می‌تواند به دوربین نگاه کند و ۲ در ۲ را بگوید که ۴ تا نیست، ۱۰ تا است. این را با اطمینان و با اعتماد به نفس هم می‌گوید و مردم را تحت تاثیر قرار می‌دهد. چگونه می‌توان یک امر مسلم را قلب کرد. حالا ممکن است آدم بیاید بگوید اشتباه محاسبه کردم. یا.. اما مهم‌تر از آن این است که بیایید به مردم بگوید که صورت مساله وجود ندارد. وضع مردم خوب است. اصلا تورم نداریم.”
حالا با استناد به آمارهای بانک مرکزی با شیوه نوین مورد پسند دولت هم، تورم نقطه‌ای پس از ۱۷ سال در آذر ماه گذشته رکورد شکست و تورم در اسفندماه امسال نزدیک به ۳۳ درصد برآورد شده است. عددی که اگر شیوه محاسبه تورم تغییر نکرده بود، بزرگ‌تر هم بود. اما همین اعداد و ارقام هم گویای رکوردی بی‌سابقه در اقتصاد کشور هستند و حاصل مدیریت ۸ ساله احمدی‌نژادی بر اقتصاد کشور. بنا بر آمارهای رسمی در سال ۸۳، پیش از ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد، یک خانوار چهار نفره با ۴۵۷ هزار و ۷۵۰ تومان در ماه می‌توانست تمام هزینه‌هایش را پوشش بدهد و امسال با یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان هم امیدی به پوشش هزینه‌ها نیست.
درصد
سال ۱۳۸۳
افزایش
درصد
۴۲۹۲۹۵
۲۵۶
۴۵۷۷۵۰
۳۲۸
۴۰۰
۶۰۰
۴۵۰۰
۵۴۰
۷۰۰۰
۳۴۳
۱۵۰۰
۳۶۶
۹۵۰
۴۲۱
۹۵۰
۴۶۳
۴۵۰۰۰
۳۵۵
۱۱۰۰
۶۳۶
