طی روزهای گذشته همزمان با دیگر نقاط کشور فشار بر فعالان سیاسی و مدنی آذربایجان تشدید شده و بازداشت ها و صدور احکام سنگین برای فعالان این منطقه ادامه داشته است. یاشار حکاک پور مسئول روابط عمومی آداپ (انجمن دفاع از زندانیان سیاسی آذربایجانی در ایران) در مصاحبه با روز از علل تشدید فشارها و همچنین از آخرین وضعیت زندانیان، بازداشت شدگان و فعالان آذربایجان سخن گفته است. وی با اشاره به تلاشهای (آداپ) و دیگر نهادهای حامی حقوق بشر برای جلب توجه دولتها و افکار عمومی بین المللی به مساله نقض حقوق بشر در آذربایجان، به روز می گوید: “در قدم های بعدی به جامعه جهانی متوسل خواهیم شد”.
این مصاحبه در پی می آید.
آقای حکاک پور چه اطلاعی از آخرین وضعیت زندانیها و بازداشت شدگان اخیر در آذربایجان دارید؟
دستگیری فعالین مدنی آذربایجانی، صدور احکام سنگین زندان برای این فعالین و نگهداری این فعالین در زندان بدون دسترسی به امکانات پزشکی حاکی از سیر صعودی نقض حقوق بشر در آذربایجان است. این فعالین اکثرا خواهان ابتدایی ترین حقوق انسانی خود در زمینه تحصیل به زبان مادری در مدارس و رفع تبعیضات اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی و رعایت حقوق بشر در مورد آذربایجانیها در ایران هستند. در حال حاضر شعبه چهارم دادگاه تجدید نظر آذربایجان شرقی، فردین مرادپور نوجوان 18 ساله آذربایجانی، مرتضی مرادپور، رسول بدلی از فعالین مدنی آذربایجانی در تبریز را به ترتیب به شش، سه و دو سال حبس تعزیری محکوم کرده است. دادگاه همچنین برای علی بدلی، امین پاشا قره باغی و آرش عشقی دیگر فعالین آذربایجانی بازداشت شده در جریان این پرونده حکم شش ماه حبس تعزیری صادر کرده است. محمدرضا جهانگیر پور و نقی احمدی آذر، نویسنده و شاعر آذربایجانی از سوی شعبه سوم دادگاه انقلاب تبریز به ترتیب به دو و نیم سال و پنج سال زندان و هر کدام به محرومیت ده ساله از سفر به جمهوری آذربایجان محکوم گردیده اند. اتهام این افراد جاسوسی در خاک ایران علیه ارمنستان و به نفع جمهوری آذربایجان عنوان شده است. این افراد از شاعران آذربایجانی در ایران به شمار می روند و به دلیل رفت و آمد به محافل ادبی در جمهوری آذربایجان با این اتهام روبرو شده اند. سعید متین پور فعال حقوق بشر و روزنامه نگار آذربایجانی در زندان اوین که به هشت سال حبس تعزیری محکوم شده بود دچار عارضه قلبی شده است و بدون دسترسی به پزشک جهت معالجه موثر در شرایط بسیاروخیم جسمی در زندان اوین نگهداری می شود. تداوم درد و تکرار عارضه قلبی متین پور ممکن است مسئله جدی ای برای سلامتی وی پیش آورد. مراجعات مکرر وکیل و خانواده متین پور به مسئولین قضائی و درخواست مرخصی وی جهت درمان در خارج از زندان تاکنون بی نتیجه مانده است و مقامات قضائی از ارائه پاسخ به درخواست مرخصی این روزنامه نگار زندانی امتناع میکنند. مسئولین اجرای احکام دادگستری تهران به خانواده متین پور گفته اند که پرونده او در اجرای احکام دادگستری موجود نیست و زندانیان امنیتی حق استفاده از مرخصی را ندارند.
در موردی دیگر عبدالله صدوقی، محمد علیمرادی، علیرضا حسین زاده و داود شیری، از فعالین آذربایجانی و از هواداران تیم فوتبال تراکتورسازی در تبریز توسط ماموران ادارات اطلاعات و حفاظت اطلاعات نیروی انتظامی بازداشت شده بودند که از این بین عبدالله صدوقی و محمد علیمرادی همچنان در بازداشت به سر می برند و بقیه به قید وثیقه از زندان آزاد شده اند. در همین ارتباط چندین چاپخانه و مغازه، از جمله چاپخانه ها و لیتوگرافی های “عافیت” و “نگار” و مغازه صوتی تصویری “آذربایجان” در تبریز به اتهام چاپ و انتشار پوستر تبلیغاتی به زبان ترکی آذربایجانی برای تیم فوتبال تراکتورسازی پلمپ شده اند. این بازداشتها بدنبال سر دادن شعارهای یاشاسین آذربایجان و تورک دیلینده مدرسه در جریان مسابقات تیم فوتبال تراکتورسازی که به محلی برای طرح مطالبات زبانی و ملی آذربایجانیها تبدیل شده، روی می دهد. چنگیز بخت آور فعال شناخته شده آذربایجانی به صورت مشکوکی در محل کارش در نیروگاه برق تبریز درگذشت. خانواده این فعال آذربایجانی از دخالت نیروهای امنیتی ایران در مرگ این فعال آذربایجانی خبر می دهند. در جریان مراسم تشییع جنازه مرحوم بخت آور، نیروهای امنیتی پس از پایان مراسم و هنگام خروج مردم از قبرستان مارالان به شرکت کنندگان در مراسم حمله کردند و عده زیادی را مورد ضرب و شتم قرار دادن و 22 تن از فعالین آذربایجانی از جمله جمله ابراهیم فرج زاده، هادی مرتضی سیلاب، علی تهمتن، رضا ابری، فرزین اصغری، علی ایمانی، یعقوب وجودی، محمد رضا یوسفی، ابراهیم آسمانی و سه برادر به نامهای مهدی، مجید و نصیب جوادپور را بازداشت کردند.
از میان بازداشت شدگان در این مراسم هادی مرتضی سیلاب مدیر مسئول نشریه دانشجویی “دان اولدوزو” در دانشگاه صنعتی اصفهان، علی تهمتن استاد موسیقی آذربایجانی و رضا ابری از فعالین مدنی آذربایجانی پس از گذشت بیش از یک ماه از زمان دستگیری همچنان در بازداشت به سر می برند و ابراهیم آسمانی، ابراهیم فرج زاده، محمد رضا یوسفی، مهدی، مجید و نصیب جوادپور هر کدام به قید وثیقه سی میلیون تومانی از زندان آزاد شده اند. از سرنوشت یعقوب وجودی، فرزین اصغری و علی ایمانی، از دیگر فعالین بازداشت شده در این مراسم اطلاعی در دست نیست. اتهام این فعالین تبلیغ علیه نظام، عضویت در گروههای غیرقانونی و اجتماع و تبانی جهت ارتکاب جرم بر علیه امنیت ملی از طریق شرکت در مراسم تشییع عنوان شده است. همچنین نزدیکان خانواده های محمد حسین جعفری و ابراهیم اسماعیلی پس از گذشت دو ماه از بازداشت این افراد خبر از بازداشت این فعالین می دهند.
به گفته همین منابع بازداشت این افراد پس از بازگشت آنها از سفر جمهوری آذربایجان صورت گرفته است اما مسئولین قضایی از بیان اتهام و علت بازداشت این افراد امتناع می کنند.
اخیرا خانم طاهری، همسر سعید متین پور فعال حقوق بشر و روزنامه نگار آذربایجانی در مصاحبه ای به وضعیت وخیم همسرشان اشاره کردند. گویا مسئولان زندان از انتقال ایشان به مراکز درمانی خوداری می کنند. لطفا در مورد آخرین وضعیت این روزنامه نگار توضیح بدهید؟
سعید متین پور روز جمعه ۹ بهمن ۸۸ دچار درد شدید قلب شده و مسئولین زندان اوین او را بعد ازمدتی زیاد و با تاخیر به پزشک منتقل کرده اند. پزشکان به متین پور گفته اند که باید در زمان بروز عارضه سریعا زیر نظر پزشک متخصص قرار گیرد اما امکانات محدود پزشکی و روند اداری موجود در زندان عملا مانع از دسترسی این فعال حقوق بشر به پزشک شده است. این زندانی سیاسی آذربایجانی پیش از این نیز در 28 شهریور 88 دچار عارضه قلبی شده بود و هم اکنون با مصرف داروهای مسکن بدون دسترسی به پزشک در زندان به سر می برد. آقای متین پور در اثر شکنجه های اعمال شده بر وی در مدت نه ماهه بازداشت موقت در بند 209 و اداره اطلاعات زنجان دچار ناراحتی های قلبی، ریوی، سردرد و کمردرد و ناراحتی معده شده است. ریه ها و سینوس های این روزنامه نگار آذربایجانی چرک کرده اما ناراحتی معده مانع از آن می شود که وی از آنتی بیوتیک استفاده کند.
این فعال حقوق بشر آذربایجانی پس از دستگیری در ۴ خرداد ۸۶ و تحمل ۹ ماه بازجویی تحت شکنجه جسمی در شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب تهران محاکمه و در جریان پرونده مربوط به حضور عده ای از شخصیتهای آذربایجانی در کنفرانسی حقوق بشری در کشور ترکیه به اتهام همکاری با دول خارجی متخاصم و تبلیغ علیه نظام به هشت سال حبس تعزیری محکوم گردیده، اما در حکم صادره اشاره ای به اینکه منظور از متخاصم کدام دولت بوده نشده است. (آداپ) خواهان آزادی بی قید و شرط این فعال آذربایجانی و امکان دسترسی وی به امکانات پزشکی می باشد. به عقیده ما اتهامات وارده به متین پور بی اساس است و وی صرفا به دلیل فعالیت هایش در عرصه روزنامه نگاری و دفاع از حقوق بشر در آذربایجان مورد خشم حکومت قرار گرفته است.
دادگاه تجدید نظر اخیرا احکام سنگینی برای بعضی از بازداشت شدگان در جریان راه پیمایی 1 خرداد 88 در تبریز صادر کردند، اتهامات ایشان چه بوده و به نظر شما چه دلیلی برای صدور چنین احکام سنگینی وجود دارد؟
اتهام این افراد عموماً اجتماع و تبانی جهت ارتکاب جرم بر علیه امنیت کشور وتبلیغ علیه نظام است؛ اما دادگاه برای فردین مرادپور نوجوان 18 ساله آذربایجانی صرفاً به خاطر نگهداری چند ترقه در خانه، اتهام تهیه و نگهداری مواد منفجره را نسبت داده و وی را به شش سال زندان محکوم کرده است.
این افراد صرفا به دلیل سردادن شعارهایی در ارتباط با حقوق ملی و زبانی آذربایجانیها در ایران در جریان راهپیمایی خانوادگی اداره تربیت بدنی در پارک ائل گولی تبریز و همزمان با سالگرد تظاهرات گسترده آذربایجانیها در اعتراض به کاریکاتور موهن چاپ شده در روزنامه دولتی ایران در در 1 خرداد 88 بازداشت و با این اتهامات و احکام سنگین مواجه شده اند. نیروهای امنیتی و انتظامی ایران در جریان برگزاری مراسم و همزمان با تیراندازی و پرتاب گاز اشک آور به سوی شعار دهندگان به آنها حمله برده و عده ای را مجروح و بازداشت کرده بودند. در حالیکه برگزاری راهپیمایی مسالمت آمیز و طرح خواسته ها به صورت مسالمت آمیز جزء حقوق اولیه هر انسان محسوب می شود اما در آذربایجان هرگونه تجمع مسالمت آمیز جهت طرح مطالبات ملی و زبانی و دیگر حقوق انسانی آذربایجانیها با برخورد شدید نیروهای امنیتی مواجه می گردد و شرکت کنندگان و برگزارکنندگان این تجمعات بازداشت و به احکام حبس طویل المدت محکوم می گردند. در خصوص علت صدور چنین حکم سنگینی برای این فعالین مدنی باید گفت حکومت ایران در جریان این پرونده سعی داشت تا با طرح اتهام تهیه و نگهداری مواد منفجره برای فعالین مدنی آذربایجانی و محاکمه و صدور حکم برای چندین تن ازمتهمان سرقت مسلحانه در قالب یک تصویر چهره ای خشونت طلب از فعالین مدنی آذربایجانی ارائه دهد. از سویی دیگر همانگونه که در کیفرخواست دادگاه متهمین اعتراضات خیابانی در تهران آمده بود مسئولین امنیتی و قضایی ایران در صدد ارتباط دادن اعتراضات 1 خرداد 88 و اعتراضات به جوک نژادپرستانه سید محمد خاتمی در جریان مبارزات انتخاباتی به اعتراضات به نتایج انتخابات در شهرهای تهران و اصفهان و شیراز و چندین شهر مرکزی ایران در بعد از انتخابات بودند تا از این طریق زمینه را برای سرکوب هرچه شدیدتر نیروهای اجتماعی ترک در استانهای آذربایجان شرقی و غربی، اردبیل، زنجان، همدان و قزوین فراهم آورند. البته کم توجهی و عدم پوشش رسانه ای مسائل نقض حقوق بشر در منطقه آذربایجان در رسانه های داخلی و خارجی می تواند دلیل دیگری برای صدور احکام سنگین از سوی قضاتی باشد که از عدم وجود نظارت جدی رسانه ای بر اعمالشان آسوده اند.
وکیل یا وکلای ایشان چه کسانی هستند و با توجه به اینکه حکم از سوی داداگاه تجدید نظر صادر شده است، ایشان چه تلاشی برای تخفیف این حکم انجام داده اند؟
فضای امنیتی آذربایجان و تسلط دستگاه اطلاعاتی بر سیستم قضایی و اکثر نهادهای تصمیم گیری در شهر های آذربایجان، امکان فعالیت وکلای مستقل در پرونده های امنیتی را سلب کرده است و وکلایی که در این عرصه فعالیت میکنند انگشت شمار و تحت فشار سیستم قضایی قرار دارند و دستگاه قضایی از تمدید پروانه وکالت و کلای مستقل که در پرونده های امنیتی فعالیت دارند ممانعت می کند. در جریان این پرونده نیز متهمین پس از مراجعه به کانون وکلای آذربایجان شرقی و اردبیل وکیل اخذ کردند اما متاسفانه فشارها بر وکلا مانع از آن شد که آنها بتوانند کاری از پیش ببرند.
یعنی این پرونده به طور کلی مختوم اعلام شده و احکام نیز غیر قابل تجدید نظر هستند؟
احکام صادره برای این فعالین متاسفانه قطعی است؛ البته راههایی نظیر مراجعه به دیوان عالی کشور نیز وجود دارد اما باید منتظر باشیم تا ببینیم آیا وکلای متهمین می توانند از طریق مراجعه به دیوان عالی کشور حکم صادره برای این فعالین را نقض کنند.
تلاشها و پیگیریی های شما به عنوان آداپ(انجمن دفاع از زندانیان سیاسی آذربایجانی در ایران) چه نتیجه ای داشته است؟
انجمن دفاع از زندانیان سیاسی آذربایجانی در ایران در قدم اول با اطلاع رسانی در مورد مسائل نقض حقوق بشر در منطقه آذربایجان سعی دارد تا توجه نهادهای حامی حقوق بشر و دولتها و افکار عمومی بین المللی را به مسئله نقض حقوق بشر در این منطقه جلب کند و البته در قدمهای بعدی به جامعه جهانی متوسل خواهیم شد تا از دولتمردان جمهوری اسلامی بخواهند تا به مسئله تبعیض و نژادپرستی در ایران و صدور احکام حبس غیرقانونی برای فعالینی که برای دستیابی به ابتدایی ترین حقوق انسانیشان مبارزه می کنند پایان دهد. آداپ پس از اعتراضات به روزنامه ایران و در پی عدم توجه گروههای مدافع حقوق بشر در تهران به مسائل نقض حقوق بشر در آذربایجان تاسیس شد. در طی سالهای گذشته از طریق ارتباط با نهادهای بین المللی مدافع حقوق بشر همچون کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل، سازمان عفو بین الملل، فرانت لاین، گزارشگران بدون مرز و دیگر گروههای حقوق بشری در جهان سعی داشته ایم تا توجه جامعه بین المللی را به وضعیت اسفناک حقوق بشر در منطقه آذربایجان جلب کنیم و تا حدی نیز در این عرصه موفق بوده ایم اما کاستی های فراوانی وجود دارد. جهانیان نسبت به مسئله تبعیض و نژادپرستی در ایران اطلاع چندانی ندارند و اگر ما بتوانیم صورت مسئله را برای جهانیان توضیح دهیم که در ایران آذربایجانیها حتی یک مدرسه به زبان مادریشان ندارند و نوجوان 18 ساله آذربایجانی به خاطر درخواست تحصیل به زبان مادریش به شش سال حبس محکوم می شود مطمئناً جهانیان در مقابل این امر ساکت نخواهند نشست.
