سال تحصیلی جاری پر بوده از خشونت؛از تنبیه بدنی دانش‌آموزان در مدارس تاضرب و جرح معلمان. در تازه‌ترین مورد، معلم دبستانی در روستای قره استان همدان، یکی از دانش‌آموزان دختر پایه پنجم دبستان را چنان تنبیه بدنی کرده که او راهی بیمارستان شده است.
عبدالرضا فولادوند، مدیر کل آموزش و پرورش استان همدان گفته این موضوع درحال بررسی است و معلم خاطی تا بررسی کامل حادثه از کار معلق شده است. به گفته او “خانواده دانش آموز از بیان واقعیت واهمه دارند.” اما این مقام مسئول از جزئیات احتمالی که خانواده را دچار ترس و نگرانی کرده چیزی نگفته است. فولادوند همچنین گفته : “برای رسیدن به واقعیت موضوع باید از تمام دانش آموزان کلاس پرس و جو شود و اگر محرز شد که معلم خاطی است وی را به مراجع قانونی خواهیم سپرد.”
گرچه آمار دقیقی از کودکانی که در مدارس مورد خشونت قرار می‌گیرند وجود ندارد اما کارشناسان معتقدند تعداد زیادی از دانش‌آموزان در دوره ۱۲ ساله مدرسه تنبیه بدنی را تجربه می‌کنند و بسیاری از آن‌ها دچار آسیب‌های جدی روحی و جسمی می شوند.
چرخه خشونت در محیط آموزشی
“تنبیه‌بدنی از نظر مقررات و قوانین آموزش و پرورش ممنوع و انجام آن جرم است و با مرتکبین تنبیه‌بدنی بر اساس قوانین و آیین‌نامه‌های مصوب برخورد جدی شده و می‌شود.” این بخشی از اطلاعیه‌ای است که چندی پیش آموزش و پرورش منتشر و سعی کرد موضع‌اش را در خصوص تنبیه بدنی تبیین کند. با این حال هنوز تنبیه بدنی در مدارس کشور به وفور دیده می‌شود؛ تنبیه‌هایی که تنها بخشی از آن‌ها به رسانه‌ها راه پیدا می‌کند: کور شدن یک دختربچه با ضربه خط کش معلم، به اغما رفتن یک نوجوان ۱۵ ساله بعد از کوبیده شدن کتاب روی سرش و سپس مرگ او، تنبیه بی‌رحمانه با لوله پلیکا، مجبور کردن چهار دانش‌آموز افغانستانی به فرو بردن دست در چاه توالت، لگد زدن معلم به آلت تناسلی یک نوجوان، اجبار دانش‌آموزان برای سیلی زدن و به یک‌دیگر و…
با این حال خدایار رفیعی، معاون پاسخگویی به شکایات اداره کل ارزیابی عملکرد آموزش و پرورش به خبرآنلاین می‌گوید: “مواردی که از تنبیه گزارش شده در حد و گستره‌ای نیست که رسانه‌ها اعلام می‌کنند. بخشی از این تنبیه‌ها توسط ولی قانونی دانش‌آموز در مراجع قانونی و قضایی رضایت داده شده است!”
رفیعی در حالی رسانه‌ها را به بزرگ‌نمایی متهم کرده که بسیاری از کارشناسان حوزه آموزش معتقدند آنچه از تنبیه دانش‌آموزان در رسانه‌ها منعکس می‌شود تنها بخش کوچکی از ماجراست.
رحمت الله نورانی، عضو سازمان نظام پزشکی و مشاور تحصیلی معتقد است: “تنبیه احساس حقارت، روحیه پرخاشگری و زورگویی را در دانش آموز تقویت می کند، گاهی هم دانش آموز از ترس تنبیه دروغ می گوید. دانش آموز ممکن است کینه به دل بگیرد که این خیلی خطرناک است.”
به گفته او “تنبیه عزت نفس دانش آموزان را می گیرد و امکان تلافی هم وجود دارد. دانش آموزانی که دچار تنبیه بدنی می شوند از دو چیز متنفر می شوند یکی علت تنبیه و دیگری عامل تنبیه. اگر علت تنبیه مسائل انضباطی و یا درس باشد دانش آموز از درس زده می شود و هیچگاه آن مسائل انضباطی که به خاطر آن تنبیه شده است را رعایت نمی‌کند ضمن اینکه از معلم که عامل است هم متنفر می‌شود.”
شیرزاد عبداللهی، کارشناس مسائل آموزشی هم چندی پس از آن‌که یک دانش‌آموز بروجردی معلم فیزیک خود را به دلیل اینکه او را “تحقیر” کرده بود، در کلاس درس با ضربه چاقو به قتل رساند، در یادداشتی که در روزآنلاین منتشر شد، نوشت: آغاز کننده چرخه خشونت معلمان و معاونان و مربیان مدرسه هستند. از نظر آماری هم خشونت علیه دانش‌آموزان چه در خانه و چه در مدرسه بسیار بیشتر از خشونت شاگردان علیه اولیا یا معلمان است. در مدارس ابتدایی و دوره اول متوسطه، کودکان توانایی خشونت ورزی ندارند، حربه اصلی ناظم و مدیر ومعلم و اخیرا سرایدار، برای ایجاد نظم فریاد زدن، تحقیر، توهین، تهدید و تنبیه بدنی است. در سالهای گذشته، تنبیه بدنی دانش آموزان گاهی منجر به جرح و قتل دانش آموزان شده است. چندی پیش در اقدامی شگفت انگیز سرایدار مدرسه‌ای در شیروان از شهرهای خراسان شمالی، یکی از دانش‌آموزان را مورد ضرب و جرح قرار داد. شدت جراحت به حدی بود که دانش‌آموز شیروانی را روانه بیمارستان کرد.
غلامرضا علیزاده، جامعه‌شناس هم معتقد است: “وقتی دانش آموزان نمی توانند مشکلات خود را از نظر گفت وگویی حل کنند به سمت برخورد فیزیکی روی می آورند. محیط مدیریتی آموزشی ما باید به سمت و سوی مدیریت باغبانی حرکت کند و این محیط به گونه ای باشد که دانش آموزان نه تنها از آن گریزی نداشته باشند بلکه برای حل مشکلات خود به آن پناه ببرند. وقتی فضای آموزشی ما حالت آمرانه داشته باشد، دانش آموزان به مطرح کردن خود با قدرت فیزیک و زور رو می آورند.”
به گفته او، “زمانی که در جامعه به نوعی خشونت حالت طبیعی پیدا می‌کند و بی‌حسی اجتماعی نسبت به خشونت پدید می‌آید، این امر باعث می شود در لایه های مختلف خشونت تولید و بازتوزیع شود.”
