بر اساس گزارش های خبری که با تعویق بسیار به رسانه ها راه یافته اند، ایران و چین قراردادی به امضاء رسانده‌اند که بر اساس آن میزان “تبادلات تجاری” دوکشور تا میزان 100میلیارد دلار افزایش خواهد یافت.خبرگزاری فارس به نقل ازعباس معمارنژاد، رییس کل گمرک جمهوری اسلامی اعلام کرده: “جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خلق چین با امضای یک موافقتنامه همکاری، ضمن تأکید بر ضرورت تبادل اطلاعات و تجارب گمرکی، نسبت به افزایش مبادلات تجاری بین دو کشور تا سقف 100 میلیارد دلار توافق کردند.”
این قرارداد و رقم 100 میلیارد دلار آنچنان بحث برانگیز بود که خبرگزاری رسمی دولت (ایرنا) ترجیح داد بخش‌هایی از حرف‌های رییس کل گمرک را سانسور کند و رقم این قرارداد را اعلام نکند.
«افزایش تبادلات تجاری بین ایران و چین» به معنای سیل واردات محصولات بی کیفیت چینی به ایران است؛آن هم در حالیکه صادرات تهران به پکن جز نفت، پسته و صنایع دستی نیست.
مجیدرضا حریری، نایب رییس اتاق ایران و چین در دی‌ماه سال 89 گفت: در حال حاضر چینی‌ها از ایران مواد اولیه معدنی، پتروشیمی، نفت و مشتقات نفتی خریداری می‌کنند و ما از آنها کالاهای ساخته شده می‌گیریم.
سقف و رکورد میزان مبادلات میان تهران-ـ پکن طبق اعلام رسمی مقامات جمهوری اسلامی حدود 30 میلیارد دلار است و ایران سالانه حدود 50 تن از نفت مورد نیاز چین راکه ده درصد مصرف این کشور است تامین می کند. اینک با قرار داد جدید، ایران کالاهای بیشتری از چین وارد خواهد کرد؛یعنی همان “واردات بی رویه” که علی لاریجانی، رئیس مجلس هم به آن اعتراض کرده است.
اما این همه ماجرای رابطه اقتصادی چین با ایران نیست؛رییس کل گمرک از سهولت بیشتر گمرکی برای واردات از چین نیز خبر داده؛ “سهولت بیشترگمرکی” هم به این معناست که میزان گمرکات بر محصولات چینی کاهش خواهد یافت و یا در بهترین حالت افزایش نمی یابد؛سیاستی برعکس دیگر کشورهای دنیا در قبال واردات از چین.
کشورهای عضو سازمان تجارت آزاد (wto) از جمله امریکا برای حمایت از تولیدگران داخلی خود، با زیر پا گذاشتن قوانین این سازمان و بازار آزاد، به منظور حمایت از تولیدکنندگان داخلی، گمرک سنگینی بر محصولات چینی گذاشته اند؛امری که حتی به تنش‌های شدید دیپلماتیک بین آنها و چین منجر شده است.
کارشناسان دادن این امتیازات به چین را به سیاست جمهوری اسلامی برای برخورداری از حمایت های این کشور ربط می دهند، این در حالیست که رانت های اقتصادی کلان جمهوری اسلامی به چین چندان برای ایران مثمر ثمر نبوده.چین در شورای امنیت سازمان ملل متحد به هر چهار قطعنامه تحریم علیه ایران رای مثبت داده، و حتی بر اساس رایزنی‌های مقامات کاخ سفید، تحریم هایی بیش از آنچه که در سازمان ملل وضع شده علیه ایران به کار برده است. طبق اسناد به تازگی افشا شده ویکی لیکس، امریکا توانسته است بارها چین را از فروش برخی محصولات نظامی و غیر نظامی به ایران منصرف کند.نمونه آن عدم فروش سامانه های دفاع موشکی چین به ایران است که به نوعی مدل چینی، موشک‌های اس-300 روسی به شمار می رود.چین حتی با همراهی روسیه به عضویت کامل تهران در شورای همکاری منطقه ای “شانگهای” رای منفی داده است.
