پولین وردوزیه
شهلا شرکت، فعال حقوق زنان و سردبیر مجله “زنان امروز”، به کمیسیون نظارت بر رسانه ها احضار شد. اتهام او پرداختن به ایده های خلاف اسلام ذکر شده است. در جمهوری اسلامی، تلاش برای جابجا کردن خطوط مربوط به حقوق زنان همواره به دیوار محافظه کاران اثابت می کند.
این یکی از صداهای زنان در ایران است. مجله “زنان امروز” به شرایط زن در جمهوری اسلامی می پردازد. شماره ماه مه این مجله به این امید دامن زد که آزادی بیان زنان بیشتر شود، چرا که این مجله جانشین مجله مشهور “زنان” شده که در دوران محمود احمدی نژاد توقیف شد. او این اتهام را به مجله وارد کرده بود که “اطلاعاتی خطرناک برای آرامش روانی جامعه” منتشر کرده است. به نظر می رسد که مجله جدید نیز ازسوی طرفداران یک اسلام فوق اصولگرا مورد هدف قرار گرفته. شهلا شرکت، سردبیر هر دو مجله، برای حضور در کمیسیون نظارت بر رسانه ها فراخوانده شده. هفته گذشته، این روزنامه نگار و مدافع حقوق زنان به فرانس پرس تأیید کرد که به دنبال یک شکایت احضار شده. دلیل: “استفاده ابزاری از تصاویر زنان”.
فشارها در این زمینه تازگی ندارد، چرا که این روزنامه نگار بارها در مقابل دادگاه ها برای ایراد توضیحات درخصوص مقالات منتشر شده در مجله “زنان” فراخوانده شده. ولی اگر شکایات افزایش یابد، این مجله بار دیگر تهدید خواهد شد. آزاده کیان، جامعه شناس ایرانی-فرانسوی که بارها با شهلا شرکت دیدار کرده، دراین خصوص می گوید: “گاهی تنها یک مقاله که چندان خوشایند قرار نمی گیرد باعث توقیف شدن یک روزنامه می شود.” به گفته این استاد دانشگاه، مجله “زنان امروز” چند تصویر از زنان منتشر کرده که “گفته می شود با قوانین اسلامی همخوانی ندارد”. او در ادامه می افزاید: “ممکن است چند تار مو از زیر روسری خارج شود یا ممکن است تصاویر مصاحبه با زنان غیرایرانی و بی حجاب به عنوان بهانه ای مورد استفاده قرار گیرد.”
جدا از این تصاویر، مسأله ناراحت کننده برای محافظه کاران، ایده هایی است که توسط این مجله منتقل می شود. برخی رسانه های محافظه کار به “بازگشت فمینیست ها” که برای منافع ایران خطرناک است، و یک “شکست تازه” در سیاست فرهنگی رییس جمهور حسن روحانی که وعده سیاست لیبرال داده بود، اشاره می کنند. رییس دولت، به عنوان نامزد اصلاح طلبان و میانه روها در انتخابات ۲۰۱۳، به طور رسمی اعلام کرد که مخالف تبعیض هایی است که در قبال زنان روا می شود. او چندین زن را به منصب های مختلف در دولت اش انتخاب کرده. وی در ماه آوریل خاطرنشان ساخت: “براساس قوانین اسلامی، مرد جنس اول و زن جنس دوم نیست […] زنان در کنار مردان هستند و هر دو با یکدیگر برابرند.” اینها اظهاراتی است که تفسیرشان در واقعیت باعث ایجاد مشکلاتی می شود. براساس گزارش سازمان عفو بین الملل در سال ۲۰۱۳، زنان همچنان در قوانین و زندگی روزمره با تبعیض هایی روبرو هستند، به ویژه در زمینه ازدواج، طلاق یا ارثیه. تلاش های آزادی جویانه به شکلی سیستماتیک ازسوی محافظه کاران مورد انتقاد قرار می گیرند. در ماه ژوئن، کمپین “آزادی های یواشکی زنان ایرانی” باعث استقرار نیروی انتظامی در خیابان های تهران و برگزاری تجمعاتی علیه آزادی در پوشش شد.
دیدگاهی کاملاً پیشرو
دقیقاً به دلیل همین تبعیض ها بود که برخی زنان ایرانی در سال های ۱۹۹۰ طرفدار اولین مجله “زنان” شدند. این مجله با انتشار مقالاتی درخصوص طلاق، فحشا یا خشونت های خانوادگی خیلی زود به تریبونی تبدیل شد که به مشکلات زنان در ارتباط با مسایل مذهبی می پرداخت. شخصیت های تحصیلکرده ای که در انقلاب ۱۹۷۹ مشارکت داشتند ولی درنهایت شاهد حذف حقوق خود بودند، متون قرآنی را در این مجله بازخوانی می کردند و نسبت به تفسیرهای زن ستیز آن به اعتراض می پرداختند. به گفته این اشخاص، متون مقدس به شکلی ناعادلانه توسط مردان مورد تفسیر قرار گرفته اند و همین تفسیرها منشأ نابرابری ها و محدودیت هایی شده اند که علیه آزادی زنان در اسلام وجود دارد.
برخی از دانشگاهیان براین عقیده اند که این بازخوانی ها و تفسیرهای مجدد متون باعث شده تا یک “فمینیسم اسلامی” جدید پدید آید. اگر واژه “فمینیست” دیگر ازسوی این مجله به کار نمی رود، ولی فعالانی که قوانین اسلامی کشور را زیر سؤال می برند همچنان از آن استفاده می کنند. برخی دیگر، ازجمله مسؤولان مذهبی جمهوری اسلامی، معتقدند که فمینیسم یک الگوی وارداتی است و با معیارهای جامعه ایران سازگاری ندارد. ازنظر آیت الله خامنه ای، “بحران اخلاقی در غرب رو به افزایش است” و “ارزش های زنان” را آنطور که در ایران اسلامی بدانها توصیه شده به خطر می اندازد. ارزش هایی که وی از از آنها یاد می کند در قانون اساسی این کشور ثبت شده؛ براساس آنها وظیفه زنان، بچه داری در چارچوب رعایت اصول دینی است.
با این حال، امروز موضوعات مورد نظر مجله زنان بیشتر مسایل “غیرمذهبی” را شامل می شود. جلد مجله نیز اشخاصی را نشان می دهد که در آن شماره حضور دارند: زنان دامپزشک، مصاحبه با نویسنده آمریکایی، جومپا لاهیری، یا انتقاد از مقوله “مهریه”.
آزاده کیان توضیح می دهد که این مجله “بسیار جدی” عمل می کند و موضوعات مختلفی را دربرمی گیرد: سوژه های مربوط به مد، زیبایی یا بهداشتی؛ گزارشات و تحلیل هایی پیرامون مقوله کار، جنسیت [در چارچوب ازدواج] و خواسته های مدنی زنان. این جامعه شناس می گوید: “دیدگاه آن کاملاً پیشرو است و نشان از برابری دارد”. او خاطرنشان می سازد که شهلا به خوبی محدودیت ها را می شناسد و می داند حد و حدودها کجاست. او در ادامه می افزاید: “او یک مبارز است و پروژه ای دارد؛ درعین اینکه به دنبال رویارویی با حکومت نیز نیست.” سوسن طهماسبی، فعال ایرانی، در مجله گاردین این مسأله را تأیید کرده: این مجله موضوعات مربوط به زنان را “به شکلی اعتدال گرایانه” مطرح می کند، بدون اینکه به برخی موضوعات ممنوعه مانند همجنس گرایی دامن زند.
با این حال به نظر می رسد که این رویه نیز برای خاموش کردن آتش انتقادات اصولگرایان کافی نیست.
فیگارو، ۸ سپتامبر
