واکنش تند مسئولان رسمی و رسانه های منسوب به اصولگرایان جمهوری اسلامی در قبال قبول دعوت کنگره آمریکا از سوی دبیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی برای ادای شهادت پیرامون توافق های محرمانه با ایران، نشانه نگرانی جدی تهران در مورد عواقب افشای فعالیتهای مرتبط با “ساخت بمب اتمی است”؛ اقدامی که رهبر جمهوری اسلامی مبادرت به آنرا طی صدور یک فتوا منع کرده است.
پیش از دعوت از آمانو، جان کری وزیر خارجه و ارنست مونیز، وزیر انرژی آمریکا در کمیته نیروهای مسلح سنا حضور یافتند ولی توضیحات ناقص آنها در مورد وجوه محرمانه توافق اتمی ایران با آژانس، قانون گذاران سنا را قانع نساخت.
به این دلیل، مجلس سنا تصمیم به دعوت از آمانو و اخذ اطلاعات دست اول از طرف رسمی قرار داد محرمانه با تهران را اتخاذ کرد.
حضور روز چهارشنبه ۵ ماه اوت دبیرکل آژانس در سنای آمریکا نه تنها تلاشی است برای روشن ساختن ابعاد محرمانه توافق با ایران، که در عین حال فرصتی است از سوی نمایندگان حزب جمهوری خواه برای خدشه دار ساختن تعامل دولت اوباما جمهوری اسلامی.
اطلاع آمریکا از مفاد توافق محرمانه
نخستین واکنش رسمی به حضور آمانو در سنای آمریکا توسط رضا نجفی نماینده ایران در آژانس صورت گرفت. نجفی تهدید کرد که “آشکار شدن مفاد توافق محرمانه با آژانس میتواند روند اجرای توافق با گروه ۵+۱ را تحت تاثیر قرار دهد.”
متعاقباً بهروز کمالوندی معاون و سخنگوی سازمان انرژی اتمی نیز تصمیم آمانو برای حضور در سنای آمریکا را مورد نکوهش قرار دادند. بدنبال دو مسئول رسمی جمهوری اسلامی، خبرگزاری مهر که منسوب به جناح راست حاکمیت است شهادت دادن در جلسه سنا را بازجویی سناتور ها از دبیرکل آژانس و خارج از شان وی خواند.
موضوعی که جمهوری اسلامی بشدت نگران آن بنظر میرسد رسانه ای شدن تلاش هایی است که در گذشته برای دست یابی به بمب اتمی صورت داده ؛ اقداماتی که بی تردید سازمانهای اطلاعاتی آمریکا پیرامون آن اطلاعات جامع و کافی در اختیار دارند، ولی برای خنثی کردن دعاوی جمهوری اسلامی، حضور یک مرجع بین المللی مانند آژانس را در جریان بازبینی ها ضروری می بینند.
بمنظور اطمینان یافتن از توقف بدون بازگشت به برنامه های گذشته اتمی ایران، آژانس بین المللی انرژی اتمی به نمایندگی از سوی جامعه جهانی خواستار رفع ابهام از گذشته اتمی جمهوری اسلامی است.
اما روشن شدن رسمی فعالیتهای غیر قانونی اتمی جمهوری اسلامی، نه تنها میتواند اعتبار اخلاقی رهبران جمهوری اسلامی را بیش از پیش خدشه دار سازد که از راه تقویت مواضع مخالفان توافق، بخصوص اسرائیل، اجرای آنرا با مشکلات جدی روبرو سازد.
از این جهت بنظر میرسد که با رضایت و اشراف کامل آمریکا، موضوع “محرمانه نگاه داشتن بازرسی ها از مراکز نظامی ایران و نتایج آن ” - بخصوص نمونه برداری از پارچین، که اسناد بسیاری حاکی از مبادرت به آزمایشهایی در آن محل با هدف دست یافتن به ماشه بمب اتمی است، به عنوان راه حل پیشگیری از شکست توافق با تهران مورد توجه قرار گرفته و بعد موضوع آن به دبیر کل آژانس تکلیف شده است.
در اجرای این تکلیف بود، که دبیر کل آژانس روز دوم ماه ژوئیه و دقیقا ده روز پیش از اعلام به نتیجه رسیدن مذاکرات اتمی ۱۴ ژوئیه، از وین عازم تهران شد و بعد از انجام مذاکراتی جداگانه با حسن روحانی و علی شمخانی دبیر شورای امنیت ملی جمهوری اسلامی، توافق محرمانه پیرامون نحوه انجام بازرسی ها از مراکز مشکوک نظامی ایران و نتایج آنرا طی دو سند جداگانه با علی اکبر صالحی به امضاء رساند.
در گذشته علی خامنه ای و مسئولان سپاه اعلام داشته اند که اجازه بازرسی از مراکز نظامی ایران به بازرسان آژانس داده نخواهد شد.
اسناد آژانس محرمانه نیست!
آژانس بین المللی انرژی اتمی دارای ۱۶۴ عضو است. قدرت اجرایی آژانس در اختیار 35 عضو شورای حکام است و دبیرکل آژانس نقش رییس ستاد، مجری و هماهنگ کننده تصمیمات هیات مدیره را ایفا میکند.
اعضاء شورای حکام هر سال چهار جلسه فصلی و یک جلسه سالانه برگزار میکنند. اقدامات آژانس معمولا طی یک گزارش رسمی با مهر محرمانه، از سوی دبیرکل آژانس برای بررسی و تصویب در اختیار شورای حکام قرار میگیرد.
شورای حکام آژانس ناظر بر کلیه اقدامات و دریافت کننده کلیه گزارشهای محرمانه دبیر کل است. در عین حال به دلیل طبیعت “بین المللی” این موسسه وابسته به سازمان ملل، محرمانه نگاه داشتن اسناد و گزارشهای آن آسان و یا مقدور نیست، چنانکه گزارشهای فصلی و یا ماهانه آژانس [پیرامون اجرای تعهدات ایران در قبال دو قرار داد اتمی موقت ژنو و لوزان، طرح اقدام مشترک]، همیشه پنج روز قبل از مطرح شدن در اجلاس شورای حکام، از سوی خبرگزاری های رسمی جهان انتشار می یابد.
اعتراض های گذشته جمهوری اسلامی در مورد محرمانه نگاه نداشتن مفاد این گزارشها نیز تا کنون راه بجایی نبرده است. به این ترتیب بسیار بعید بنظر میرسد که مفاد توافق محرمانه دبیر کل آژانس با ایران برای مدتی طولانی محرمانه باقی مانده و محتوای آن آشکار نشود.
حضور آقای آمانو در جلسه روز چهار شنبه سنا گام اول برای پرده برداشتن رسمی از مفاد توافق های آژانس ( عملا آمریکا) با جمهوری اسلامی است. بعد از انجام نخستین بازرسی از مراکز نظامی ایران و متعاقبا نمونه برداری، نتایج آن با وجود “محرمانه” بودن رسانه ای خواهد شد.