احمد شهید، گزارشگر ویژه ایران در امور حقوق بشر، روز دوشنبه، بیستم اسفند گزارش خود را در شورای حقوق بشر سازمان ملل، قرائت کرد. این گزارش از نظر کارشناسان، از جمله دقیق ترین گزارش های جهانی درباره نقض حقوق بشر بود، بعد از انتشار آن گزارش وی در مصاحبه با روزآن لاین به سئوالاتی درباره گزارش امسال نقض حقوق بشر در ایران پاسخ گفت.
آقای شهید در گزارش خود، به موارد تازه ای از نقض حقوق بشر در ایران از جمله اعدام های مخفیانه، دستگیری و اذیت و آزار فعالین حقوق بشر، خبرنگاران، وکلا و اعمال تبعیض علیه اقلیت های قومی، مذهبی و زنان اشاره کرد. آقای محمد جواد لاریجانی، دبیر ستاد حقوق بشر قوه قضاییه جمهوری اسلامی اما با انتقاد از احمد شهید، گزارش وی را “یک جانبه، سیاسی و بر اساس اطلاعات گروه های تروریستی” خواند.
ابتدا از نماینده ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر خواستم تا توضیح دهد با توجه به این که جواد لاریجانی، نماینده جمهوری اسلامی در نشست سازمان حقوق بشر در ژنو، گزارش وی را “سیاسی، یک جانبه، و بر اساس اطلاعات گروه های تروریستی” صفت داده، همان صفت ها که به دیگر گزارش های حقوق بشری هم از سوی تهران داده شده، اینک پاسخ ایشان چیست؟
احمد شهید می گوید: من فکر می کنم دکتر لاریجانی باید توجه و دقت بیشتری به زیر نویس های گزارش من بکند تا متوجه وسعت و تنوع افراد و اسنادی شود که بدان ها استناد کرده ام. در گزارش اسناد جمهوری اسلامی نیز بررسی شده. با بیش از ۵۹ ایرانی که از نقض حقوق اشان شکایت داشته اند، مصاحبه کرده ام و دلیلی دارم که ان ها تروریست نیستند .
هم چنین اسامی بیش از ۵۹ نفر دیگر از مصاحبه شوندگان را آوردم که اگرنگاه کنید می بینید که هیچ یک از افراد ی نیستند که بتوان آنان را تروریست خواند. اما حتی اگر در لیست افرادی بوده باشند که متهم به جرایم امنیتی شده باشند، صحبت من این است که در مورد آنها هم باید قواعد دادرسی عادلانه رعایت شود.”
سئوال دیگر، با توجه به این که اجازه ورود به ایران را دریافت نکردید، ممکن است بفرمایید چگونه به اطلاعات مذکور در گزارش اتان دسترسی یافتید؟
خیلی آسان است، امروز عصر اینترنت است ومن از طریق اینترنت و اسکایپ و سایر وسایل ارتباط الکترونیکی مصاحبه هایم را انجام داده ام . مردم ایران به اینترنت و اسکایپ دسترسی دارند و حتی باید اضافه کنم که خیلی از مردم از این طریق راحت تر میتوانند تماس بگیرند و صحبت می کنند تا وقتی که در ایران بخواهند نزد من بیایند [ به خاطر ترس از عواقبی که ممکن است برایشان داشته باشد ] . بنابراین درعین حال که رفتن به ایران را برای انجام ماموریت ام، خیلی مهم می دانم، اما نرفتن به ایران هم با وجود ابزار ارتباط الکترونیک، مانع جدی انجام ماموریتم نمی شود.
از احمد شهید پرسیدم: در گزارش اشاره کرده اید به افرادی که به خاطر ارتباط با شما در ایران دستگیر شده و مورد اذیت و آزار قرار گرفته اند . اگر ممکن است کمی در این خصوص توضیح دهید.
پاسخ این بود: بله، در ایران حدود ۶، ۷ نفری بوده اند که به “ اتهام” ارتباط با من، مجازات شده اند. من البته در این جا، تاکید یا تکذیب نمی کنم که این افراد با من ارتباط داشته اند یا نه، ولی به هر حال در ایران به این “اتهام” مجازات شده اند . در جلسه ای که در شورای حقوق بشر در هفته گذشته داشتیم [هم چنین در جوابیه ای که دولت ایران به گزارش من داده است]، دکتر لاریجانی نگفت که این افراد به خاطر ارتباط با گزارشگر سازمان ملل مجازات نشده اند بلکه تنها عنوان کرد که مجازات این افراد بر اساس فرآیند با روند قضایی بوده است، حال آن که اعتراض من این است که اصولا کسی نباید به خاطر ارتباط با گزارشکر سازمان ملل، مجازات شود، این که مجازات بر چه اساس بوده است مهم نیست، نفس مجازات به خاطر ارتباط با گزارشگر سازمان ملل، مورد اعتراض است.
پرسیدم: بیش از دو سال است که شما به عنوان گزارشگر ویژه ایران در امور حقوق بشر، انتخاب شده اید. در طول این مدت چه تغییری در وضعیت حقوق بشر ایران، می بینید ؟ آیا اوضاع حقوق بشر را در ایران رو به بهبود می بینید یا رو به وخامت؟
پاسخ گزارشگر این بود: از نظر من بدتر شده است. اگر به گزارش امسال نگاه کنید، متوجه می شوید که برخود با خبرنگاران و مدافعین حقوق بشر به مراتب بدتر شده و اگر به اعلامیه هایی که دولت در ارتباط با افراد در مورد انتخابات آینده صادر کرده است [به احتمال اشاره به بیانیه ها و تبلیغاتی است که از معترضان به روند انتخابات با عنوان “فتنه گر” یا “جاسوس” و یا عنوان های دیگر یاد شده است. که به دستور رهبران کشور دولت باید آن را در نطفه خفه می کرد].
دلایل نگران کننده دیگری هم هست مانند اعدام های مخفیانه که هم چنان خیلی بالا است.
اولین گام چه باید باشد
از آقای احمد شهید پرسیده شد: به نظر شما آیا وضعیت حقوق بشر بدون اصلاح قوانین فعلی امکان پذیر است؟
وی پاسخ داد: دکتر لاریجانی در جلسه شورای حقوق بشر گفتند که برخی از قوانین ایران در حال تغییر است که بسیار خبر خوبی بود، و من از آن استقبال می کنم، اما فکر میکنم برای این که واقعا شرایط در ایران بهبود یابد باید این نکته قبول شود که رعایت حقوق بشر در اولویت قرار بگیرد. پس دولت ایران باید تمامی زندانیان عقیدتی- سیاسی را آزاد کند، و باید شورایی مستقل تشکیل گردد برای حفاظت از حقوق بشر. این شورا حتما باید موثر و مستقل باشد و برخی از قسمت های قانون جزا نیز باید بازنگری شود.
در پاسخ به این سئوال که “اولین قدم در بهبود اوضاع حقوق بشر در ایران در چه می دانید” پاسخ داده شد: اولین قدم در این زمان، به نظر من آزادی رهبران جنبش سبز - آقایان موسوی و کروبی - است که الان به مدت دو سال است بدون هیچ اتهام و محاکمه ای در حبس خانگی به سر می برند و هم چنین آزادی تمامی زندانیان عقیدتی و سیاسی از نسرین ستوده گرفته تا روزنامه نگاران و خبرنگاران و ایجاد شرایط برای انتخابات آزاد . در ضمن ایران باید به تعهدات خود در زمینه “بررسی ادواری جهانی” عمل کند و به شورای حقوق بشر پاسخ گو باشد.
در گزارش سازمان ملل در خصوص نقض حقوق بشر در جمهوری اسلام به نقض گسترده حقوق انسان ها در زمینه های مختلف (اعمال شکنجه، اعدام های مخفیانه، اذیت و آزار وکلا، فعالین حقوق بشری، خبرنگاران، تبعیض علیه اقلیت های قومی، جنسی، مذهبی، زنان و غیره) اشاره شده، از آحمد شهید پرسیده شد: بیشترین نقص حقوق بشر در ایران، در چه زمینه ای بوده است؟ پاسخ این بود: بیشترین نقض حقوق بشر را در “نبود دادرسی عادلانه” و “اجرا نشدن اصل حاکمیت قانون” می دانم. مثلا در اجرای قوانین مربوط به دستگیری، دادرسی، تشکیل دادگاه، بازجویی، ممنوعیت شکنجه و قانون وجود دارد ولی در اجرای آن، اشکالات اساسی وجود دارد.
هم چنین اصل حاکمیت قانون به این معنا است که کسانی که قانون را شکسته اند، مسوول شناخته شوند و هیچ کسی (از جمله مسولین) از مسولیت مصونیت نداشته باشد.
منابع ملی؟
پرسیدم: فکر می کنید به چه علت دولت ایران تا به اکنون، اجازه ورود به ایران را به شما نداده است؟
آقای احمد شهید جواب داد: این که چرا دولت جمهوری اسلامی ایران تاکنون، به من اجازه ورود به ایران را، نداده است نمی دانم، اما اگر شکایتشان این است که نظراتشان به اندازه کافی در گزارش منعکس نشده است، باید گفت بهترین کاری که می توانند بکنند این است که گزارشگر ویژه را به کشورشان دعوت کنند و با من تعامل داشته باشند. من چهارمین گزارشگر ویژه در امور حقوق بشر ایران هستم و تا آن جا که می دانم تنها دو نفر از گزارشگران پیشین اجازه ورود به ایران را دریافت کرده اند.
یکی از سئوالاتی که در برخی از مخالفت ها و سم پاشی ها در راه گزارشگر ویژه سازمان ملل مطرح می شود در مورد دولت ها یا نهادهای تامین کننده مالی ماموریت آقای احمد شهید است، او در پاسخ سئوالی در همین باره می گوید: هیچ دولتی ماموریت من را پوشش مالی نمی دهد، تنها سازمان ملل متحد هزینه سفر های من برای تهیه گزارش را می دهد . اصولا گزارشگران سازمان ملل برای تهیه گزارش خود پولی دریافت نمی کنند.
آخرین سئوال ما این این است: ماموریت شما تا چه مدت ادامه خواهد داشت؟ پاسخ گزارشگر ویژه سازمان ملل چنین است:ماموریت گزارشکر برای کشور ها، یک سال است، مگر آن که تمدید شود، اگر این شورای حقوق بشر رای به تمدید گزارش من دهد، گزارشگری من برای یک سال آینده تمدید می شود.
گفتنی است که در اولین روز سال نو پارسی شورای حقوق بشر سازمان ملل با رای ۲۶ موافق و فقط دو رای مخالف به تمدید حکم گزارشگر ویژه در امور حقوق بشر در ایران برای سومین سال پی در پی رای داد و به این ترتیب یک بار دیگر آشکار گردید که در جهان گوش شنوا بیش از آن است که جمهوری اسلامی تصور می کند.
