عملیات نظامی اسرائیل در غزه، به رهبری شیعه تهران جان دوباره بخشیده است. رژیم ایران این درگیری خونین و خشم جهانی مسلمانان را فرصتی برای مقرب کردن خود نزد اکثریت ملسمان سنی جهان میبیند.
وقتی این هفته، آیتالله علی خامنهای، رهبر ایران، از تمام مسلمانان جهان خواست تا اختلافات خود را کنار بگذارند و علیه اسرائیل متحد شوند، در واقع رهبریت ایران را تبلیغ میکرد. رهبران مسلمان دیگر هم از همین الفاظ استفاده کردهاند اما فرق ایران در این است که میتواند با ادامه سلاحرسانی به حماس اثرگذارتر باشد. در همان حال که خامنهای و دیگر رهبران ایران مسلح کردن حماس را تشدید میکنند، مسلما نمیتوان تلاش برای دریافت پاداش سیاسی را از نظر دور داشت.
در نقشه ژئوپولیتیک خاورمیانه، درگیری غزه، فرصتی برای تهران فراهم میآورد تا این روند را که جهان اسلام، خصوصا پس از حمایت این کشور از بشار اسد، ایران را یک قدرت شیعه میبیند تغییر دهد و به وضعیتی که بیشتر از همه ترجیح میدهد بازگردد: حمل پرچم اسلامگرایی و معرفی خود به عنوان پاسدار اصلی آرمانهای اسلام.
شاید حماس که زمانی قائممقام سنی مورد علاقه ایران بود، چاره دیگری نداشته باشد و پس از چهار سال قطع روابط دوباره مجبور باشد به مدار تهران بازگردد. مقامات ارشد امنیتی فلسطینی در رامالله در کرانه غربی، به دقت روابط ایران و حماس را تحت نظر دارند. مقامات قلمرو فلسطینی، که در تصرف رقیبان سکولار حماس از جنبش فتح است، بیم آن دارند که نزدیک شدن ایران به حماس این گروه را تقویت کند و موجب طولانیتر شدن دور اخیر درگیریها با اسرائیل شود.
حماس میتواند به ادامه رسیدن سلاحهای ایرانی امیدوار باشد و تهران میتواند امید داشته باشد که توجه مسلمانان جهان را به نقش خود به عنوان حافظ فلسطینیان جلب کند. این میتواند برای برنامه منطقهای این کشور با توجه به عدم محبوبیتش در انظار عمومی به خاطر حمایت از اسد مفید باشد.
در واقع ایران پس از اختلاف بر سر مسئله سوریه، روابط با حماس را هرگز به طور کامل قطع نکرد. به گفته یکی از مقامات ارشد فلسطینی، روابط سیاسی حماس با ایران به میزان زیادی قطع شده بود اما روابط نظامی همچنان ادامه داشت. تهران هرگز در را بروی رهبران تندروی حماس از جمله محمود الظاهر در غزه و عماد العلمی، نماینده سابق حماس در ایران، نبست. این برای رهبران دیگر حماس صادق نبود. به گفته رسانههای ایران خالد مشعل که در سال ۲۰۱۱ از دمشق به قطر نقل مکان کرد، در سه سال گذشته سعی کرد به تهران سفر کند اما موفق نشد.
این میتوان شروعِ پایان اختلاف حماس و ایران در مورد سوریه باشد. کمی پس از شروع حمله اسرائیل به غزه، علی لاریجانی رئیس مجلس ایران تلفنی با مشعل صحبت کرد. چند روز بعد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران با او تماس گرفت و وعده حمایت داد.
حزبالله نیز درهای خود را بروی حماس باز کرده است. بنا بر گزارشهای فلسطینی، گروه شبهنظامی جهاد اسلامی فلسطین که به ایران نزدیک است و بر خلاف حماس در مسئله سوریه به تهران وفادار ماند، در حال میانجیگری بین حزبالله و حماس است. هفته گذشته، حسن نصرالله در یک سخنرانی پرشور قول داد که در کنار قیام مردم فلسطین بایستد. اما تاکنون درخواست حماس برای حمله به اسرائیل از شمال را نپذیرفته است. با اینحال، ایران و حزبالله میتوانند به حماس سلاح و مشاوره برسانند که حامیان دیگر حماس، نظیر قطر و ترکیه، قادر به انجام آن نیستند.
مقامات فلسطینی اعتقاد دارند که سفر مشعل به تهران به محض قبول آتشبس با اسرائیل میتواند انجام پذیرد. قرار است او از حمایت تهران تشکر کند و بدینوسیله علنا اعلام کند که اختلاف ایران و حماس تمام شده است.
اما سفر مشعل به تهران هنوز موانعی بر سر راه دارد. نزدیکترین متحدان مشعل، یعنی قطر، که در آن زندگی میکند و ترکیه، هنوز بر سر مسئله سوریه با تهران اختلاف دارند. یک راه این است که ایران از حماس نخواهد که علنا از رژیم اسد حمایت کند بلکه فقط از انتقاد علنی خودداری ورزد. بنا به گزارشهای فلسطینی در کرانه غربی، قرار است حماس این امتیاز را به تهران بدهد.
منبع: سیانان - 1 اوت 2014