- این شماره تلفن در یک ماه گذشته و بنا بر اعلام خبر گزاری‌های رسمی در ایران بارها به صدا در آمده و خبر دردناک چندین مورد کودک آزاری حاد در اردیبهشت ماه امسال، از این طریق به بیرون از محیط خانه راه یافته و در فضای رسانه ای کشور و حتی در میان رسانه های فارسی زبان خارج از ایران انعکاس یافته است.
شماره تلفن مرکز فوریت های اجتماعی که زیر مجموعه سازمان بهزیستی ایران است و این روزها به دلیل جایجایی مکرر مدیران و ادغام وزارت خانه ها روزهای خوشی را پشت سر نمی گذارد فقط در یک ماه، ناجی 3 کودک شده که به طور پیاپی مورد آزار حاد آن هم از سوی خانواده های شان قرار می گرفتند، هانیه و نیما و اکنون باربد سه کودکی هستند که در اردیبهشت ماه امسال تا دم مرگ آزار دیده اند.
آتش زدن “باربد”
با گذشت تنها یک هفته از انتشار خبر دومین کودک آزاری و از ضرب و جرح شدید نیما از سوی پدر و مادرش، این بار، یک مادر در حالی بر بالین پیکر سوخته پسر 3ساله‌اش به نام باربد شیون می‌کند که به گفته پرستاران، احتمال زنده ماندن این کودک با 70 درصد سوختگی، بسیار اندک است. باربد را پدرش آتش زده. خودش می‌گوید به خاطر تهدید و وادار کردن همسرش به ادامه زندگی مشترک؛ اما قطعا نقش محرک اعتیاد آور «شیشه» در این ماجرا پررنگ‌تر است.
شیرین صدر نوری ، مددکار اجتماعی که دو روز پیش از نگارش این گزارش به عیادت «باربد» رفته بود، در گفت‌وگویی با خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، درباره چگونگی وقوع این حادثه گفت: پدر «باربد» به علت اعتیاد به شیشه مدت‌ها بود که نسبت به «مینا» همسرش ظنین بوده و اختلافات این دو موجب می‌شود که مینا تصمیم به جدایی بگیرد. بنابراین خانه اجاره‌ای مشترک‌شان را در حالی که شوهرش «باربد» را از او جدا می‌کند، ترک کرده و به منزل پدری‌اش می‌رود.
این مددکار اجتماعی با بیان اینکه پدر باربد، درمدت درگیری با همسرش، چندین بار با او تماس گرفته و با تهدید آسیب زدن به باربد، از مادر درخواست بازگشت کرده بود، گفت که محمد به دلیل مصرف مواد مخدر شرایط روانی نرمالی نداشته، بنابراین در زمانی که مادر باربد در منزل پدری‌اش حضور نداشته و پدربزرگش نیز از منزل خارج شده بود، با تهدید مادربزرگ به منزل آنها وارد می‌شود و باربد را با خود به درون اتاقی برده و بنزینی که داخل یک شیشه نوشابه با خود آورده بود را بر پیکر باربد ریخته و وی را به آتش می‌کشد، مادربزرگ نیز زمانی در ماجرا مداخله می‌کند که شیون باربد سه ساله را شنیده و با صحنه دلخراش سوختن او در شعله‌های آتش مواجه می‌شود و از همسایه ها در خواست کمک می کند و به ترتیب پیکر سوخته باربد به بیمارستان منتقل و می شود و پدر نیز که خود کمی سوخته بوده از سوی پلیس دستگیر می شود.
«باربد» در حالی سومین قربانی کودک‌آزاری‌های اخیر به شمار می‌رود که پیش از او و در فاصله کمتر از یک ماه هانیه و نیما نیز قربانی کودک آزاری شدید شده بودند.
رشد کودک آزاری در سال جدید
در همین حال مصطفی اقلیما، رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران از افزایش انواع مختلف آسیب‌های اجتماعی نسبت به سال گذشته و دو برابر شدن گزارش‌های مربوط به کودک آزاری شدید در کشور خبر داد و گفت: مهمترین دلیل وقوع این آسیب، مشکلات اقتصادی و فقر است.
دکتر اقلیما به خبرگزاری مهر گفت: در حال حاضر میزان درآمد با مخارج خانواده ها یکی نیست بنابراین با افزایش مشکلات آنها میزان آسیبها نیز هر روز بیشتر می شود.
رئیس انجمن علمی مددکاری اجتماعی ایران با تاکید براینکه آسیب‌های اجتماعی قابل تبدیل به یکدیگرهستند، معتقد است: در شرایطی که زندانهای ایران 3 برابر ظرفیت فعلی، زندانی دارند و همچنین آمار طلاق نسبت به سال گذشته 6 درصد افزایش و ازدواج 2 درصد کاهش داشته است، آسیبهایی مانند کودک آزاری، در کنار آن زیاد می شود.
به گفته اقلیما، میزان خط فقر یک میلیون تومان اعلام شده است در حالی که حقوق کارگران امسال 330 هزار تومان است و از سوی دیگر با توجه به اینکه قیمت اجاره یک آپارتمان کوچک حدود 500 هزار تومان است بنابراین امکان پرداخت آن با این حقوق ها وجود ندارد و همین امر درنهایت با بروز مشکلات اقتصادی باعث ایجاد آسیب‌های مختلف در خانواده ها خواهد شد.
آمارها فریاد می زنند
یکی از غم انگیز ترین شکنجه ها آزار کودکی 35 روزه بود که چند سال پیش در بیمارستانی در گیلان در گذشت. در دست و پای این نوزاد پسر که پیمان نام داشت آثار سوختگی دیده می شد و دچار ضربه مغزی شده بود. این نوزاد والدینی 17 و 19 ساله داشت. در بین موارد کودک آزاری که در ایران به ثبت رسیده، این مورد، خردسال ترین کودکی است که مورد اعمال خشونت بار والدینش قرار گرفته است.
آمار رسمی این کودک آزاری ها کمتر اعلام می شود، اما در آخرین آماری که در این زمینه منتشر شده آمده است: 66 درصد کودک آزاری ها از سوی مردان اعمال می شود و دختران بیش از پسران در معرض کودک آزاری قرار می گیرند. همچنین 25 درصد کودک آزاری ها در خانواده های طلاق اتفاق می افتد. این در حالی است که آمارها نشان می دهد 50 درصد والدین ایرانی معتقدند تنبیه برای کودک لازم است و 40 درصد والدین نیز به تنبیه بدنی گرایش دارند.
بررسی ها درباره روابط میان خانواده و فرزندان نشان می دهد، در مقابل یک مورد کودک آزاری که فاش می شود، دست کم 20 مورد دیگر پنهان می ماند. تحقیقات نشان می دهد بیش از 90 درصد کودک آزاری ها در محیط خانه اتفاق می افتد و این در حالی است که پدران با 5⁄48 درصد، بالاترین و پس از آن مادران با 8⁄23 درصد در ردیف بعدی عوامل کودک آزاری جسمانی در خانواده های کودک آزار قرار دارند.
بیشتر پرونده های کودک آزاری در ایران درباره کودکانی تشکیل شده که والدین معتاد داشته اند. اعتیاد، به ویژه در خانواده‌های فقیر، تواناییهای تربیتی والدین را ساقط کرده و آنها را در شرایطی قرار می دهد، که همواره به خود زحمت فکر در عمق اعمال خویش را نمی دهند و آسانترین و سریعترین راه را برای سرکوب فرزند در پیش می گیرند.
مشکل قانونی داریم؟
علی نجفی توانا، حقوقدان در گفت و گو با روز از فقدان سازوکار مشخص حقوقی برای دفاع از حقوق کودکان در ایران می گوید.
دکتر نجفی توانا می گوید:با نهایت تأسف باید گفت که در مقررات داخلی ایران بر خلاف برخی قوانین داخلی و وجود قوانین بازدارنده در سطح جهانی، ساز و کار مشخص و کارآمدی برای دفاع از حقوق کودکان نداریم و حمایت لازم از کودکان در مواجهه با دشواری‌های احتمالی زندگی نمی‌شود.
به گفته او: در آخرین قانون حمایتی مصوب سال ۱۳۸۳ نیز پدر و مادر مستثنی شدند در حالی‌که درصد قابل توجهی از کودک آزاری‌ها در کشور ما از سوی پدر و مادر فاقد صلاحیت انجام می‌شود.
بر پایه گزارش مددکاری انجمن حمایت از حقوق کودکان ایران نیز ، اکثر کودکان مورد آزار در زمینه حضانت، بدسرپرستی و بی‌سرپرستی نیاز به مساعدت‌های حقوقی دارند.
باید کاری کرد
گزارش سالانه واحد مددکاری انجمن حمایت از حقوق کودکان حاکی است، در یک سال اخیر حدود 200 مورد کودک‌آزاری به مددکاری انجمن ارجاع شده که همه این موارد نشان‌دهنده خشونت ورزی به کودکان است.
براساس این گزارش، حدود 48 درصد این کودکان مورد آزار بدنی، 49 درصد آزار عاطفی، 13 درصد آزار جنسی، 20 درصد بهره‌کشی اقتصادی و 12 درصد مورد آزار آموزشی قرار گرفته‌اند. هرچند در برخی موارد نیز دو یا چند مورد کودک‌آزاری توامان صورت گرفته است.
براساس همین گزارش، با این که کودک‌آزاری بویژه از نوع جسمی و بدنی آن، از لحاظ قانونی جرم محسوب می‌شود، اما عملا این مسائل با وجود تاییدیه پزشکی قانونی و قابل رویت بودن، همچنان رخ می‌دهد.
بر پایه این گزارش و با استناد به آمارهای ارایه شده که بیشترین آزارها در خانه و خانواده اتفاق می‌افتد، باید برنامه‌هایی برای حمایت از خانواده‌هایی که در وضعیت‌های دشوار و با آسیب‌های متعددی روبه‌رو هستند، اجرا شود. برنامه هایی برای سرمایه‌گذاری در بخش خدمات رفاه اجتماعی و آموزش مهارت‌های فرزندپروری. موضوعی که در اوضاع پرتلاطم سیاسی- اجتماعی ایران بیشتر بیشتر شبیه یک آرزوست.
