مذاکرات ایران و آمریکا و احتمال حل و فصل موضوع پرونده هستهای ایران با غرب در کنار تحولات عراق و نقش ایران در مبارزه با داعش مهمترین سوژههای مورد بررسی مطبوعات عربی در هفتهی گذشته بود. عمده تحلیلگران عرب بر این باور هستند که در صورت صلح بین ایران و آمریکا، موقعیت این کشورها در منطقه به خطر خواهد افتاد.
جهاد الخازن از روزنامهنگاران سرشناس عرب در مقالهای با عنوان “آمریکا، ما و اسراییل را به توافق با ایران فروخت”، کشورهای عربی را دعوت کرد تا ضمن اتحاد با یکدیگر، برنامه هستهای مشترکی راهاندازی کنند.
وی نوشت: “مسوولان آمریکایی این طور نشان میدهند که نتانیاهو به خاطر اینکه سه سال قبل در برابر برنامه هستهای ایران دست به هیچ اقدامی نزد، ترسو است. بدین ترتیب دولت اوباما عملا میگوید که ایران در راه تولید بمب هستهای بوده و مسوولیت این امر نیز با نتانیاهو است. بدین ترتیب پایان مهلت مذاکرات با ایران نیز فرا خواهد رسید و دست آخر توافقی حاصل خواهد شد که مناسب ایران است”.
به نوشته الخازن، دلیل این سیاست جدید آمریکا در اصرار برای صلح با ایران، به “نیاز واشنگتن به یک همپیمان در مبارزه با داعش” مربوط است، چرا که “آمریکا به خوبی میداند با حملات هوایی نمیتواند داعش را شکست دهد و اوباما نیز نیروی زمینی به عراق نخواهد فرستاد و در شرایطی که ترکیه نقش چندانی ایفا نکرده و کشورهای عربی نیز ضعیف هستند، آمریکا به ایران نیاز دارد”.
عبدالرحمن الراشد در روزنامه الشرقالاوسط یادداشتی نوشته و او هم تاکید کرده که ایران و آمریکا در حال رسیدن به توافق هستند و این توافق به ضرر کشورهای عربی است.
الراشد نوشت: “ایران در حال کشاندن آمریکا به کنار خود در نبردهای منطقهای مثل سوریه، عراق، یمن، غزه و همچنین بحرین است. این نخستین بار است که ایرانیها برعکس سابق تلاش میکنند تا به جای تهدید آمریکا (در افغانستان و عراق و لبنان)، این کشور را به صورت همپیمان خود درآورند. استراتژی جدید ایران، انقلاب بزرگی در نحوه تفکر رهبران این کشور است و در عین حال مشخص میکند سیاست سابق آنها مبنی بر دشمنی با آمریکا اشتباه بوده است”.
به نوشتهی الراشد، “ایران برای اینکه بتواند خود را به عنوان شریک منطقهای آمریکا معرفی کند باید ابتدا ثابت کند که قادر به حل پروندهها و آرام کردن درگیریها حداقل در یک کشور است. اگر ایران بتواند بحران در سوریه را حل کند، بحران عراق و لبنان نیز تحت تاثیر آن آرام میشود و این کشورها نیز عملا زیر نفوذ ایران قرار خواهند گرفت”.
الراشد این پیشنهاد را به رهبران کشورهای عربی میدهد تا با حمایت همهجانبه از ارتش آزاد سوریه، طرحهای احتمالی ایران برای حل و فصل بحران سوریه به سود بشار اسد را با شکست مواجه کنند و به رهبران ترکیه نیز هشدار میدهد که قدرتگیری ایران در منطقه به ضرر این کشور تمام خواهد شد.
الیاس حرفوش دیگر تحلیلگر عرب در مقالهای در روزنامه الحیات از گزارش ویژه اکونومیست در مورد ایران ابراز تعجب کرده و معتقد است نزدیکی ایران و غرب عملا در حال تبدیل به ائتلاف در برابر چیزیست که “تندروی سنی” نام گرفته است.
حرفوش نوشت: “غرب تلاش میکند تا ایران را کشوری شکوفا نشان دهند که نمیتوان آن را از درگیریهای منطقهای کنار گذاشت. در این زمینه نکات و حقایق زیادی است که تلاش میشود گسترش نیابد. به عنوان مثال هیچکس از این موضوع صحبت نمیکند که رهبران سنی کشورهای عربی پیش از همه در برابر داعش و جبهه نصرت موضعگیری کردند، چرا که این جریانها برای کشورهای عربی خطر محسوب می شوند”.
به نوشتهی حرفوش، “موضوع مهم دیگری که عامدانه بدان توجهی نمیشود، نقش ایران و به خصوص سپاه پاسداران در گسترش تنش طائفهای و مذهبی در منطقه است. ایران با سیاستهای خود عملا تندروی را در منطقه پایه گذاشت و آتش درگیری طائفهای را برافروخت و حالا تبدیل به کشوری شده که به خاطر تلاش برای خاموش کردن این آتش مورد تشویق قرار میگیرد”.
وی نوشت: “در تلاش مشترک برای جلوگیری از بروز مواجهه بین ایران و غرب و پردهپوشی خطرات طرح ایران در منطقه، همه سعی میکنند ایران را جزیرهی ثباتی در مقابل آشوب کشورهای عربی نشان دهند. این قدرت ایران است که نه تنها خود را سوار بر تمامی بحرانهای منطقه کرده؛ بلکه عقل و تصمیم غربیها را نیز در اختیار گرفته است”.
بکر صدقی در روزنامه القدس العربی اما در مورد تحولات منطقه و تاثیر آن در روابط ایران و آمریکا نوشت: “گویی ما در حال تماشای یک بازی شطرنج هستیم که دو طرف آن ایران و ایالات متحده آمریکا هستند. یک ماه قبل از موعد نهایی مذاکرات، آمریکا علیرغم انتقادهای شدیدی که در داخل و خارج نسبت به سیاستش میشود، به استراتژی خود ایمان دارد. ایران به شکل عصبی تلاش میکند امتیازهایی را در زمین بازی کسب کند تا بدین ترتیب در مذاکرات نهایی با دست پر حاضر شود و بتواند پرونده هستهای را با نفوذ منطقهای عوض کند”.
به نوشته صدقی “علیرغم مشارکت عربستان و متحدانش در حملههایی هوایی که به داعش در سوریه میشود، این کشورها هیچ تضمینی از آمریکا نگرفتهاند که تکلیف مرحله بعد از داعش در سوریه را بدانند. این موضوع را به خوبی میتوان در لابهلای اظهارات رهبران ارتش آزاد سوریه مشاهده کرد که میگویند آمریکا آنها را مورد تجاهل قرار داده و در جریان جنگ با داعش هیچ مشورتی با آنها نمیکند”.
مصطفی اللباد تحلیلگر مصری در یادداشتی در روزنامه السفیر نوشته که وضعیت منطقهای به گونهای شده که ایران و عربستان کاملا رو در روی هم قرار گرفتهاند و این نبرد به عرصه نفت رسیده است.
اللباد نوشت: “در تحولی مهم و منحصر به فرد، نبرد میان ایران و عربستان از عرصه منطقهای به بازار جهانی نفت رسید. در شرایطی که تهران در عرصههای نبردی مثل عراق، سوریه، لبنان و یمن دست بالا را نسبت به ریاض دارد، عربستان در زمینه نفت و ذخایر مالی هنگفت بر رقیب خود برتری دارد. همین برتری باعث میشود که در صورت کاهش روزافزون بهای نفت خام، عربستان توانی به مراتب بیشتر از ایران برای تحمل خسارتهای مالی داشته باشد”.
به نوشتهی وی “الان انتظار میرود که هر کدام از طرفین درگیری، برگهای برندهی خود را رو کنند. بدین ترتیب پیشبینی میشود که تنش در منطقه افزایش پیدا کند. ایران آماده است تا در عرصههای مختلف منطقهای دست به تحرکاتی بزند که کمترین هدف آن به شکست کشاندن متحدان عربستان در منطقه است. بزرگترین هدف نهفته در این سیاست، جلوگیری از تاثیر این افزایش آشوب منطقهای بر مذاکرات هستهای بین ایران و کشورهای غربی است. باید منتظر ماند و دید که وضعیت به چه شکی تغییر میکند”.