یک هفته پس از آنکه وزیر نفت صراحتا از قطع صادرات نفتی ایران به یونان و اسپانیا خبر داد، مدیر امور بین المللی این وزارت خانه گفت صادرات به این کشورها ادامه دارد. همزمان وزیر نفت دیروز به گونه ای سخن گفته که از تخفیف در قیمت نفت برای مشتری های باقی مانده حکایت دارد. این در حالی است که رسانه های اصولگرا بر این باورند که تحریم نفت میلیاردها دلار سود به همراه داشته است.
“کسی تاکنون اعلام نکرده که نفت ایران به یونان صادر نشود.” این را روز گذشته سید محسن قمصری، مدیر امور بین الملل شرکت ملی نفت اعلام کرد؛ اظهاراتی که ناظران سیاسی آن را در صورتی درست می دانند که مواضع “کسی” همچون سردار رستم قاسمی لحاظ نشود، چرا که وی در قامت وزیرنفت، هفته گذشته در حاشیه افتتاح واحد بوتن وان مجتمع پتروشیمی جم صراحتا از قطع رابطه نفتی جمهوری اسلامی با یونان سخن گفته بود. سردار قاسمی به خبرنگاران خبرگزاری هایی همچون فارس، مهر، ایسنا و ایرنا گفته بود: “هم‌اکنون نفت ایران به کشور یونان نیز صادر نمی‌شود.”
حالا درست بر خلاف این مواضع که خبرگزاری فارس آن را “انقلابی و پیش دستانه” نام نهاده بود، قمصری اظهارات وی را نشنیده گرفته است تا بگوید: “وزیر محترم نفت تنها دو کشور را اعلام کرده بود که نفت دیگر به آنها صادر نکنیم که این دو کشور عبارتند از انگلیس و فرانسه.”
برای دولت کار می کنم
قمصری توضیحات قابل تاملی برای ارائه دارد. وی می گوید برای “دولت” کار می کند و هیچ یک از مقامات عالیرتبه تاکنون مجوز قطع صادرات نفت ایران به یونان را صادر نکرده‌اند.
ناظران می گویند تناقض واضح در مواضع وزیر نفت و مدیر بین المللی این وزارت خانه می تواند از اختلاف نظرهای دولت محمود احمدی نژاد و سپاه حکایت داشته باشد. فرمانده سابق قرارگاه خاتم الانبیا سپاه تابستان سال گذشته به عنوان کاندیدای وزارت نفت از مجلس هشتم رای اعتماد بالایی گرفت. واگذاری کلید چاه های نفت به سرداری از سپاه پس از آن صورت گرفت که حلقه وفادار به محمود احمدی نژاد از ابتدای سال 90 به دلیل ایجاد بحران بر سر وزارت اطلاعات به شدت تحت فشار نهادهای امنیتی سپاه قرار گرفتند و تعداد زیادی از آن ها بازداشت شدند. ماه گذشته نیز طرحی در مجلس هشتم تصویب شد که محمود احمدی نژاد را از ریاست مجمع عمومی نفت برکنار کرد. نمایندگان مجلس هشتم با بررسی جزئیات طرح قانونی وظایف و اختیارات وزارت نفت، کرسی ریاست رئیس دولت در حوزه نفت را به سردار رستم قاسمی وزیر نفت سپردند.
گلایه فارس از بدحسابی یونان
فارس که به سپاه پاسداران نزدیک است اما از مواضع روز چهارشنبه قمصری شاکی است. خبرنگار این خبرگزاری با این پرسش وی را تحت فشار قرار داده که “کشور یونان در محموله‌های گذشته بدحسابی کرده است و پول نفت فروخته شده را تحویل نداده است”.
اما قمصری در جواب، این را یک “بحث تجاری و غیر سیاسی” توصیف و گوشزد کرده است: “ما موظفیم که بودجه کشور را تأمین کنیم بر این اساس اختیار داریم تا نفت را هر گونه که بخواهیم و وظیفه خود می‌دانیم صادر کنیم.”
وی بر این باور است که خبر قطع صدور نفت به یونان را نه وزیرنفت بلکه شبکه “پرس تی وی” ( وابسته به جمهوری اسلامی) منتشر کرده و صحت ندارد.
مواضع سردار
دیروز مدیر بین الملل شرکت ملی نفت در حالی گفته های وزیر نفت در خصوص قطع صادرت نفت به یونان را نقض می کرد که چند ساعت پیش از آن سردار قاسمی در همایشی تحت عنوان “حمایت از کار و سرمایه ایرانی در صنعت نفت” برای خبرنگاران از تاثیر تحریم نفت بر قیمت جهانی آن سخن گفته بود. به گفته وی “با تحریم نفت ایران بلافاصله بیش از 20 درصد در قیمت نفت جهانی تغییر ایجاد می‌شود و اگر این روند ادامه داشته باشد حتما بازار نفت غیر از این خواهد شد.”
وزیر نفت همچون بسیاری دیگر از حکومتی ها ماه ها است از تاثیرات نفت بر بازار جهانی و غیر قابل جایگزینی آن توسط دیگر کشورهای صادر کننده نفت سخن می گوید؛سخنانی که در هر حال باعث نشده جمهوری اسلامی روز به روز مشتری های بیشتری را از دست ندهد.
مشتری های آسیا از بازار ایران جدا می شوند
هفته گذشته خبرگزاری رویترز گزارشی منتشر کرد که نشان می دهد غیر از مشتریان اروپایی، بازرگانان آسیایی نیز در حال وداع با طلای سیاه ایران هستند. گرچه ایالات متحده، ژاپن و چین را از تحریم نفت ایران معاف کرد اما دردسر دیگری باعث شده تا ژاپنی ها مایل به خرید نفت ایران نباشند. چرا که شرکتهای بیمه آسیایی تمایل چندانی برای ارائه پوشش بیمه لازم محموله های نفتی ایران ندارند. این مساله باعث شده بسیاری از شرکت های نفتی علی رغم برخورداری از معافیت تحریمی ایالات متحده از صرافت معامله با دولت احمدی نژاد بیفتند.
چین، هند،ژاپن و کره جنوبی مهمترین مشتریان نفت ایران در آسیا هستند اما همه این چهار کشور در ماه های اخیر واردات نفت از ایران را کاهش داده اند. اتحادیه اروپا از اعضای خود خواسته است واردات نفت از ایران را از ابتدای جولای( تیرماه) متوقف کنند.
ژاپنی ها قرار است از ابتدای ماه آوریل ( دو هفته دیگر ) واردات نفت از ایران را حدود 20 درصد کاهش دهند.
با این حال سردار قاسمی نکته غیر طبیعی در این نوسان خرید نمی بینند؛ چرا که روز چهارشنبه در جریان هفدهمین نمایشگاه بین‌المللی صنعت نفت به خبرنگاران گفت: “مسال علیرغم تشدید فشار تهدیدها بخصوص از طرف اروپا تعداد شرکت‌کنندگان از همین کشورها در نمایشگاه هفدهم نفت بیشتر شده است.”
وی افزود: “قطعا شرکتهای خارجی حاضر در این نمایشگاه با توجه به شرایط تحریم حتما مورد حمایت و مساعدت بیشتر ما قرار خواهند گرفت.”
ناظران می گویند در شرایطی که تحریم نفتی وضعیت کشور را نا بسامان کرده است این اظهارات رستم قاسمی می تواند تلویحا از حراج نفت و کاهش قیمت آن خبر دهد.
سودهای میلیارد دلاری از تحریم
علی رغم این ها، روزنامه ایران و سایت خبرآنلاین تحریم را بسیار سودآور توصیف کرده اند. ارگان دولت هفته پیش به نقل از یحیی آل اسحاق نوشت: “اگرچه تحریم ها هزینه واردات ایران در سال 90 را 15 میلیارد دلار بالابرده اما به واسط همین موضوع، 30 میلیارد دلار اضافه درآمد کشورمان به جیب دولت رفته است.”
آذر جزایری خبرنگار اقتصادی خبرآنلاین نیز تحلیل مشابهی ارائه داده؛ او روز سه شنبه نوشته بود: “سه ماه از زمانی که خرید نفت ایران تحریم شد می گذرد و امروز در آستانه ورود به چهارمین ماه این تحریم باید از سود 5 میلیارد دلاری ایران از این تصمیم و ضرر اوباما،مرکل و سارکوزی طی این مدت گفت.”
منتقدان بنیان تحلیل هایی از این دست را استوار بر “افزایش قیمت نفت” و جبران کاهش درآمد بر اثر تحریم جمهوری اسلامی می دانند. حال آنکه بر اساس پیش بینی های اقتصادی، تحریم های اصلی پس از ماه های اول سال جاری آغاز خواهد شد؛ زمانی که پیش بینی می شود تولید نفت ایران از 3.5 میلیون بشکه در روز در سال 90 به 2.5 میلیون بشکه کاهش یابد.
گروه تحقیقات انرژی “جی پی مورگان” در تازه‌ترین تحلیل خود اعلام کرده کاهش خرید نفت ایران توسط پالایشگاه‌های خارجی سریع‌تر از آنچه که گمان می‌رفت انجام پذیرفته است. عراق و عربستان صراحتا اعلام کرده اند امادگی کامل دارند تا خلا نفتی ایران را با تولید بیشتر نفت پر کنند؛امری که به باور کارشناسان اقتصادی باعث نوسان قیمت نفت نیز خواهد شد و ضررهای کاهش چشمگیر صادرات نفت با خیزش بهای جهانی نفت جبران نخواهد شد.
