دولت حسن روحانی که با وعده رفع حصر و آزادی زندانیان سیاسی ـ از محوری ترین شعارهای انتخاباتی او-ـ روی کار آمده بود، در دومین سال فعالیت خود نیز نتوانست کاری در این زمینه بکند و در شرایطی که همه توجه و تلاش دولت معطوف به سیاست خارجی و انرژی هسته ای بود، زندانیان سیاسی و خانواده های آنها سالی سخت را پشت سر گذاشتند؛ سالی که با لغو مرخصی های نوروزی و احضار زندانیانی که در مرخصی بودند آغاز شده بود در روزهای آخر سال نیز با احضار گسترده فعالان مدنی و سیاسی و به زندان فراخواندن همه کسانی که حکم محکومیت دارند یا در مرخصی استعلاجی به سر می برند به پایان رسید.اعدام های سیاسی هم که از سال قبل افزایش یافته بود رو به فزونی گذاشت، در وضعیت حصر هیچ تغییر مثبتی ایجاد نشد و تنها به بحث و جدل رسانه ای محدود ماند.
محرومیت از مرخصی، محرومیت از درمان و صدور احکام محکومیت جدید برای زندانیانی که روزهای پایانی زندان خود را پشت سر می گذاشتند در این سال تا بدانجا پیش رفت که خانواده های زندانیان سیاسی اعلام کردند شرایط این زندانیان پس از روی کار آمدن دولت حسن روحانی بدتر شده و هرچه هم می گذرد بدتر می شود و زندانیان سیاسی تقاص رای مردم را می پردازند.
برخی از خانواده های زندانیان سیاسی هم از بدتر شدن وضعیت نسبت به ۴سال پیش سخن گفتند.
حسن روحانی در دوران تبلیغات انتخاباتی وعده هایی مبنی بر آزادی زندانیان سیاسی و رفع حصر از رهبران جنبش سبز داده بود. اودر زمان تبلیغات انتخاباتی در جمع دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف و در پاسخ به آنها گفته بود: “به نظر من مشکل نیست شرایطی را در یک سال آینده بشود فراهم کرد که نه تنها آن‌هایی که در حصرند آزاد شوند بلکه حتی آن‌هایی که به خاطر سال ۸۸ در زندان هستند هم آزاد شوند”.
در دومین سال ریاست جمهوری او اما سیدمحمد خاتمی، رئیس جمهور پیشین ایران ممنوع السخن، ممنوع البیان و ممنوع الخروج شد و براساس اعلام سخنگوی قوه قضائیه، رسانه ها از انتشار هرگونه مطلب یا تصویری درباره او منع شدند. مساله ای که واکنش های زیادی به دنبال داشت اما تنها کسی که واکنشی نشان نداد حسن روحانی بود؛ رئیس جمهوری که آرای انتخاباتی اش را مدیون سیدمحمد خاتمی و هاشمی رفسنجانی بود.سخنگوی قوه قضائیه هم مسئولیت ممنوعیت خاتمی را متوجه شورای عالی امنیت ملی کرد که ریاست آن با حسن روحانی است.
در این سال در حالی که اسیدپاشان بر روی زنان در اصفهان آزادانه می گردند فعالان مدنی تهدید و بازداشت شدند؛ مهدیه گلرو یکی از این فعالان مدنی بود که برای اعتراض نسبت به اسیدپاشی ها مقابل مجلس شورای اسلامی رفت، ۴ آبان بازداشت شد و پس از ۹۴ روز با قرار وثیقه ۷۰۰ میلیون تومانی آزاد شد. بهروز ملموس باف، مستندساز اصفهانی هم بازداشت و قربانی سناریویی شد که نیروهای امنیتی برای او و معترضان به اسیدپاشی نوشته بودند؛ لباس زنانه تن او کردند و عکس هایش را در خبرگزاری فارس به عنوان فردی مشکوک منتشر کردند که در جریان مسائل اصفهان با آرایش و لباس زنانه به تحریک افراد به بهانه اسیدپاشی می پرداخت. او نیز با قرار وثیقه آزاد شد، همچنان که آریا جعفری، عکاس خبرگزاری ایسنا و دیگر خبرنگاران این خبرگزاری در اصفهان که بازداشت و با قرار وثیقه آزاد شدند.
اما آن دسته از زندانیان سیاسی هم که آزاد شده بودند در بیرون از زندان امنیت شان در خطر بود؛ عبدالله مومنی، فعال دانشجویی سرشناس ایرانی و سخنگوی سازمان دانش آموختگان ایران (ادوار تحکیم وحدت) که از تیر ۸۸ در زندان به سر می برد با پایان محکومیت اش آزاد شد اما در مقابل منزل مسکونی اش از سوی دو موتورسوار ناشناس با قمه مورد حمله قرار گرفت. همسرش اعلام کرد که این بار اول نبوده که پس از آزادی این فعال دانشجویی مورد حمله قرار گرفته.
حصر
اندک امیدهای باقی مانده نسبت به رفع حصر یا گشایشی در وضعیت میرحسین موسوی، زهرا رهنورد و مهدی کروبی، رهبران جنبش سبز که از ۲۵ بهمن ۸۹ در حصر و زندان خانگی به سر می‌برند در دومین سال ریاست جمهوری حسن روحانی هم راه به جایی نبرد. سال ۹۳ برای رهبران زندانی در حصر در شرایطی آغاز شد که در هفته‌های پایانی سال ۹۲ میرحسین موسوی و زهرا رهنورد در جریان دیدار با احترام السادات نواب صفوی، چند دقیقه ای با جمعی از معلمان و خانواده های زندانیان سیاسی دیدار کردند. دیداری غیرمترقبه از زمان آغاز حصر که تنها با اعضای خانواده خود، آن هم با شرایط امنیتی و محدودیت های خاص ملاقات داشتند.
پس از آن بود که سخت گیری ها و محدودیت ها نسبت به آنها بیشتر شد؛ محدودیت هایی که شامل ملاقات و نحوه ملاقات آنها با اعضای خانواده شان نیز می شد.میرحسین موسوی، زهرا رهنورد و مهدی کروبی با توجه به شرایط خاصی که در آن قرار دارند دچار مشکلات زیاد جسمانی شدند تا جایی که مهدی کروبی در بیمارستان تحت جراحی قرار گرفت، میرحسین موسوی در بیمارستان قلب تهران بستری شد و از وضعیت جسمانی زهرا رهنورد هم خبرهایی منتشر شد. در مقابل اما اعضای خانواده های آنها بارها اعلام کردند که بر حقوق مردم و عهدی که با مردم بسته اند، ایستاده اند و از مواضع خود هیچ گاه کوتاه نخواهند آمد.
در چنین شرایطی اما هیچ اقدام عملی از سوی دولت برای ایجاد گشایشی در وضعیت رهبران جنبش سبز یا رفع حصر آنها صورت نگرفت و خانواده مهدی کروبی اعلام کردند که هیچ تماسی از سوی دولت یا دولتمردان در خصوص حصر و وضعیت پدرشان با آنها گرفته نشده است.
اما دروغ ها و اتهامات نسبت به آخرین نخست وزیر جمهوری اسلامی، رئیس سابق مجلس و همچنین خانم رهنورد از سوی تریبون های رسمی و حکومتی ادامه یافت. حصر انکار شد و مدعی شدند که آنها در شمال ویلا دارند و شمال می روند و.. ادعایی که از سوی خانواده های آنها تکذیب شد.
اعدام
اعدام های سیاسی که از سال ۹۲ رو به افزایش گذاشته بود در سال ۹۳ از سال قبل فرا‌تر رفت. اما در شرایطی که براساس قانون مجازات جدید که به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده محاربه تعریف دقیق تری به خود گرفته، زندانیانی که سال ۹۳ اعدام شدند براساس قانون مجازات اسلامی جدید محارب نبودند.
از زندانیان سیاسی دهه ۶۰ یکی از این زندانیان است که خرداد ۹۳ اعدام شد. ماه پایانی ۹۳ یعنی اسفند ماه اما از نظر اعدام زندانیان سیاسی رکورددار شد. سامان نسیم، یونس آقایان، حبیب‌الله افشاری وعلی افشاری، سیروان نژاوی و ابراهیم شاپوری اعدام شدند هرچند مقامات رسمی اعدام آنها را تایید نکردند اما پس از خارج کردن آنها از بند ۱۲ زندان مرکزی ارومیه هیچ خبری از سرنوشت شان نیست. پیش از آن وکلای شان از انتقال آنها برای اجرای حکم اعدام خبر داده بودند.
حامد احمدی، کمال ملایی، جهانگیر و جمشید دهقانی، هادی حسینی و صدیق محمدی ۶ زندانی سیاسی کرد نیز بامداد چهارشنبه ۱۳ اسفند ماه در زندان رجایی شهر اعدام شدند. خانواده هایشان اعلام کردند که در آخرین ملاقات آنها را با دست و پاهایی زنجیر شده و در قفسی آهنین دیده اند.
زندان
اولین ماه سال ۹۳ با یورش گارد ویژه و نیروهای لباس شخصی به بند ۳۵۰ زندان اوین همراه بود. زندانیان سیاسی این بند به شدت مورد ضرب و شتم قرار گرفتند، شاهرگ امید بهروزی قطع شد، سر اکبر امینی شکست، سایر زندانیان نیز دست و یا پای شان شکست و دچار جراحت های سنگین شدند. مسئولین زندان که ابتدا هرگونه حمله و ضرب و شتمی را تکذیب می کردند به مرور توپ را به زمین زندانیان انداختند و آنها را مقصر این واقعه معرفی کردند. خانواده های زندانیان سیاسی برای دادخواهی به مجلس شورای اسلامی و نهاد ریاست جمهوری رفتند، مقابل دادستانی تجمع کردند و در نهایت اسماعیلی، رئیس سازمان زندان ها برکنار اما با ترفیع مقام به سمت ریاست دادگستری استان تهران رسید در مقابل زندانیان سیاسی بند ۳۵۰ اوین بودند که به سلول های انفرادی منتقل و ممنوع الملاقات شدند دست به اعتصاب غذا زدند و اعضای خانواده های شان تهدید و بازداشت شدند.
با گذشت بیش از ۱۱ ماه هنوز نتیجه تحقیقات هیاتی که دولت اعلام کرده بود برای بررسی واقعه ۲۸ فروردین بند ۳۵۰ اوین تشکیل شده، اعلام نشد. این در حالی است که زندانیان سیاسی این بند اکثرا به زندان رجایی شهر یا بند ۸ قرنطینه این زندان تبعید شده اند.
در زندان رجایی شهر، همزمان با پایان یافتن حکم محکومیت اش و مصطفی تاج زاده در زندان اوین در آستانه اتمام محکومیت زندان اش با احکام محکومیت جدید مواجه شدند و محمدرضا پورشجری پس از آزادی از زندان مجددا بازداشت و محکوم به زندان و تبعید شد. ارژنگ داوودی دیگر زندانی سیاسی اما با پایان یافتن محکومیت زندان اش به اعدام محکوم شد.
در این سال هم عبدالفتاح سلطانی، وکیل و حقوقدان سرشناس ایرانی از اعزام به بیمارستان و امکان درمان بازماند و پی گیری های خانواده او برای مرخصی استعلاجی یا درمان این زندانی سیاسی بند ۳۵۰ اوین راه به جایی نبرد. ابوالفضل قدیانی از مسن ترین زندانیان سیاسی ایران که بیش از ۲ سال بود از زندان به بیمارستان منتقل شده بود در روزهای پایانی سال با توقف یک ماهه حکم به مرخصی آمد و حسین رونقی ملکی که پس از عید فطر با توقف دو ماهه حکم آزاد شده و به گفته خانواده اش مشمول عفو عید فطر رهبر جمهوری اسلامی بود به زندان بازگردانده شد.
، روزنامه نگار زندانی که پس از رد کردن سکته قلبی به بیمارستان منتقل شده بود در شرایطی که پزشکان هنوز بیماری و مشکل او را که منجر به لمس و بی حس شدن دست و پایش شده تشخیص نداده اند به زندان بازگردانده شد.
از تلخ ترین وقایع سال ۹۳ اما تصادف و جان باختن مادر یک زندانی سیاسی پس از ملاقات با او بود. طوبی سطلانی، مادر محسن قشقایی زاده که پس از تصادف به عنوان مجهول الهویه دفن شد.
در این سال روزنامه نگاران دیگری هم به جمع روزنامه نگاران زندانی اضافه شدند، در حالی که حسن روحانی در مصاحبه با تلویزیون سی ان ان مدعی شد در ایران روزنامه نگار زندانی نداریم. سوال خانواده های روزنامه نگاران زندانی هم بی پاسخ ماند که اگر روزنامه نگار زندانی نداریم چطور وعده آزادی شان را دادید؟
ماشالله شمس الواعظین احضار و بازجویی شد، سراج الدین میردامادی، ریحانه طباطبایی، حسین نورانی نژاد، ساجده عرب سرخی و صبا آذرپیک به تناوب بازداشت شدند. ریحانه طباطبایی پس از سپری کردن محکومیت خود آزادشد، صبا آذرپیک با قرار وثیقه و اما ساجده عرب سرخی همچنان در حال سپری کردن محکومیت زندان خود است. سراج الدین میردامادی محکومیت ۶ ساله زندان گرفت و در زندان ماند.حسین نورانی نژاد به ۶ سال زندان محکوم شد و در حال حاضر با قرار وثیقه آزاد است.
میردامادی و نورانی نژاد از جمله روزنامه نگاران و فعالانی بودند که پس از روی کار آمدن دولت حسن روحانی و دعوت اوو دولت اش برای بازگشت ایرانیان به کشور به ایران بازگشتند. عبدالحسین هراتی، مشاور سابق رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام و سرپرست سابق اداره کل اسناد و مدارک دانشگاه آزاد اسلامی هم همچون آنها پس از بازگشت به کشور بازداشت شد. معصومه قلی زاده، فعال دانشجویی هم از دیگر کسانی بود که پس از بازگشت به کشور بازداشت شد.
اما زندانیان سیاسی که آزاد شدند صدای دیگر زندانیان گمنامی شدند که در زندان همچنان به سر می برند. بهمن احمدی امویی، روزنامه نگاری که با پایان یافتن محکومیت اش آزاد شده بود از زندانیان گمنام زندان های اوین و رجایی شهر گفت. نگار حائری که با وثیقه ۲ میلیارد تومانی آزاد شده از شرایط وخیم زندان قرچک ورامین و زندانیان زن این زندان سخن گفت و غنچه قوامی هم که با قرار وثیقه آزاد شده درباره زندان قرچک ورامین مقاله نوشت. همزمان آتنا فرقدانی که با قرار وثیقه آزاد شده بود پس از افشاگری درباره زندان و آنچه بر خود او رفته بود بار دیگر بازداشت شد.
در سال ۹۳ وضعیت شهروندان امریکایی –ـ ایرانی که در زندان های ایران زندانی هستند تغییری نکرد. سعید عابدینی، امید کوکبی، امیر حکمتی و جیسون رضائیان همچنان در زندان ماندند و در حالی که دیوان عالی کشور حکم امید کوکبی را نقض کرده بود، این حکم بار دیگر تایید شد.
در این سال سهیل عربی، عکاس ۳۰ ساله به دلیل نوشته های فیسبوکش متهم به سب النبی و محکوم به اعدم شد. محمدعلی طاهری بنیانگذار عرفان حلقه همچنان در زندان ماند، زینب جلالیان از زندان کرمانشاه به زندان خوی، نزدیک محل سکونت اش منتقل شد اما وکیل اش اعلام کرد که قطره چشم او در اختیارش قرار داده نمی شود، بعد از ۷ سال همچنان بدون مرخصی در زندان است و برای مصاحبه تلویزیونی تحت فشار است. بهاره هدایت هم که از روی تخت بیمارستان به زندان بازگردانده شده بود برای نوروز امکان مرخصی نیافت و اعلام شد که معاون دادستانی در زندان اوین به او گفته است اینقدر در زندان می مانی تا بهاره هدایت درونش بمیرد.
سال ۹۳ اما سال بازداشت های مکرر نسرین ستوده، نرگس محمدی و محمد نوری زاد بود. نسرین ستوده که از 4 ماه و نیم پیش در مقابل ساختمان کانون وکلا و در اعتراض به حکم محرومیت از وکالت ۳ ساله اش دست به اعتصاب زده در این سال ۳ بار بازداشت و بازجویی شد. نرگس محمدی و محمد نوری زاد هم بارها بازداشت و تحت بازجویی قرار گرفته و آزاد شده اند.
سال ۹۳ در حالی به پایان می رسد که جمهوری اسلامی هیچ آماری از تعداد زندانیان سیاسی در ایران تاکنون ارائه نداده، امسال نیز هیچ توضیحی درباره سرنوشت سعید زینالی ارائه ندادند و زندانیان بهائی هم همچنان در زندان ماندند تنها فاران حسامی بود که ۳ روز مانده به پایان سال برای چهار روز به مرخصی آمد.
